Kadın nüfus 42 milyon 811 bin 834, erkek nüfus ise 42 milyon 853 bin 110 kişi olarak kaydedildi. Ancak yaş ilerledikçe bu dengede değişiklik gözlemlendi. Kadınların daha uzun yaşaması nedeniyle 60 yaş ve üzeri grupta kadınların oranı yüzde 52’ye, 90 yaş ve üzeri grupta ise yüzde 69,1’e yükseldi.
Kadınlar Erkeklerden 5,3 Yıl Daha Uzun Yaşıyor
2021-2023 dönemini kapsayan Hayat Tabloları verilerine göre, Türkiye’de doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıl olarak belirlendi. Kadınların ortalama yaşam süresi 80 yıl olurken, erkeklerde bu süre 74,7 yıl olarak hesaplandı. Kadınların doğuşta beklenen yaşam süresi, erkeklerden 5,3 yıl daha uzun olduğu görüldü.
Sağlıklı Yaşam Süresi Erkeklerde Daha Fazla
Günlük yaşamı kısıtlayan sağlık sorunları olmadan geçirilen süre açısından erkekler kadınlardan daha avantajlı. 2021-2023 döneminde doğuşta sağlıklı yaşam süresi kadınlarda 56,3 yıl, erkeklerde ise 59 yıl olarak hesaplandı. Bu durum erkeklerin kadınlara kıyasla 2,7 yıl daha fazla sağlıklı bir yaşam sürdüğünü gösterdi.
EĞİTİMDE KADINLARIN YÜKSELİŞİ
Kadınların Ortalama Eğitim Süresi 8,6 Yıla Yükseldi
Ulusal Eğitim İstatistiklerine göre, 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim süresi yıllar içinde arttı. 2011’de kadınların eğitim süresi 6,4 yılken, 2023’te bu süre 8,6 yıla çıktı. Erkeklerde ise bu süre 10,1 yıl olarak hesaplandı.
Kadınların Eğitim Seviyesi Artıyor
En az bir eğitim düzeyini tamamlayan kadın oranı 2008’de yüzde 67,5 iken, 2023’te yüzde 87,8’e yükseldi. Aynı dönemde erkeklerde bu oran yüzde 82,8’den yüzde 96,8’e çıktı. Yükseköğretim mezunu kadınların oranı 2008’de yüzde 7,1 iken, 2023’te yüzde 22,7’ye ulaştı. Eğitimdeki bu ilerleme, kadınların işgücüne katılımını da artırdı.
Annesi Üniversite Mezunu Olan Kadınlar Daha Eğitimli
2023 yılı verilerine göre, annesi yükseköğretim mezunu olan bireylerin yüzde 84,6’sının kendisinin de yükseköğretim mezunu olduğu belirlendi. Ebeveynin eğitim seviyesi arttıkça çocuklarının da eğitim düzeyinin yükseldiği görüldü.
İŞ HAYATINDA KADINLAR
Kadınların İşgücüne Katılımı Yükseköğretimle Artıyor
2023 yılı Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre, Türkiye’de işgücüne katılım oranı kadınlarda yüzde 35,8, erkeklerde ise yüzde 71,2 oldu. Eğitim seviyesi yükseldikçe kadınların işgücüne katılımı arttı. Lise altı eğitimli kadınlarda bu oran yüzde 26,8 iken, yükseköğretim mezunu kadınlarda yüzde 68,9’a çıktı.
Kadınların İstihdam Oranı Erkeklerin Yarısından Az
2023’te 15 yaş ve üzeri nüfus içinde istihdam edilen kadın oranı yüzde 31,3 olarak hesaplandı. Erkeklerde ise bu oran yüzde 65,7 oldu. En yüksek kadın istihdam oranı yüzde 38,9 ile Antalya, Isparta ve Burdur’un bulunduğu TR61 bölgesinde gerçekleşti. En düşük kadın istihdam oranı ise yüzde 19,8 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt illerinde kaydedildi.
Kadınlar Yarı Zamanlı Çalışmaya Daha Eğilimli
2023 verilerine göre, yarı zamanlı çalışan kadın oranı yüzde 16,1 iken, erkeklerde bu oran yüzde 7,3’te kaldı. Hanesinde 3 yaşından küçük çocuğu olan kadınların istihdam oranı ise sadece yüzde 27,1 olarak kaydedildi. Aynı yaş grubundaki erkeklerin istihdam oranı ise yüzde 90,1 oldu.
Cinsiyetler Arası Ücret Farkı Erkekler Lehine
Kazanç Yapısı İstatistiklerine göre, cinsiyetler arası ücret farkı tüm eğitim seviyelerinde erkekler lehine gerçekleşti. Yıllık brüt kazanç farkı lise mezunlarında yüzde 20, yükseköğretim mezunlarında ise yüzde 17,4 oldu.
KAMUDA VE SİYASETTE KADIN TEMSİLİ
Kadın Büyükelçi Oranı Yüzde 26,9’a Çıktı
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, 2011 yılında yüzde 11,9 olan kadın büyükelçi oranı 2024’te yüzde 26,9’a yükseldi.
Kadın Milletvekili Oranı Yüzde 19,9
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 2024 yılı sonu itibarıyla 593 milletvekilinin 118’i kadın oldu. Kadın milletvekili oranı 2007’de yüzde 9,1 iken, 2024’te yüzde 19,9’a çıktı.
Kadın Profesör Oranı Artıyor
Yükseköğretimde kadın profesör oranı 2010-2011 döneminde yüzde 27,6 iken, 2023-2024’te yüzde 34,6’ya yükseldi. Kadın doçent oranı da yüzde 32,2’den yüzde 42,1’e çıktı.
Kadın Yöneticilerin Oranı Yüzde 20,6
2023 verilerine göre, üst ve orta düzey yönetici pozisyonundaki kadın oranı yüzde 20,6 oldu. Borsa İstanbul’daki en büyük 50 şirketin yönetim kurullarında kadın oranı ise yüzde 19,4 olarak hesaplandı.
Kadın Ar-Ge Personeli Oranı Yüzde 34,1
2023’te Türkiye’de toplam Ar-Ge personeli içinde kadın oranı yüzde 34,1 oldu. Üniversitelerde çalışan Ar-Ge personelinde bu oran yüzde 47,7’ye kadar çıktı.
EVLİLİK VE AİLE HAYATI
Kadınların Ortalama İlk Evlilik Yaşı 25,8
2024’te Türkiye’de kadınların ortalama ilk evlilik yaşı 25,8, erkeklerin ise 28,3 olarak kaydedildi. En yüksek ilk evlilik yaşı kadınlarda 29,1 ile Tunceli’de, en düşük ise 23,3 ile Ağrı’da görüldü.
Kadınların Eğitim Düzeyi Eşlerinden Daha Yüksek Olabiliyor
2023 verilerine göre, kadınların yüzde 16,7’si eşlerinden daha yüksek bir eğitim seviyesine sahip. Erkeklerde ise bu oran yüzde 40,2 olarak belirlendi.
Türkiye’de kadınların eğitim, iş hayatı ve kamudaki temsiliyeti yıllar içinde artış gösterse de hâlâ erkeklerle aralarındaki fark tam olarak kapanmadı. Kadınların işgücüne katılımı eğitim seviyesiyle doğrudan bağlantılıyken, cinsiyetler arası ücret farkı ve yönetici pozisyonlarında erkeklerin baskın olması dikkat çekiyor. Kadınların istihdam edilme oranı erkeklerin yarısından az olsa da, yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılımı umut verici bir seviyeye ulaştı.
