Buna karşın daha önce yazılanlar gibi bu yazının da değerlendirmeye alınmayacağını bilerek, üniversite eğitimi hariç yaşamının tamamını burada geçirmiş olan bir kent sakini olarak, Cumhuriyetin okullarında üzerimde emeği olan hocalarımın emeklerinin hakkını vermek ve tarihe not düşmek adına bu yazıyı yazma gereğini duydum.
Kuruluşunu ve bugüne kadarki geçmişini madenciliğe borçlu olan Zonguldak’ta yaşayan en önemli endüstri mirası yapılardan birisi olan Fevkani köprünün, madencilik tarihimizin yanı sıra ülkemizde başka bir benzerinin bulunmaması nedeniyle de kent kimliğinin önemli bir parçası olmasının karar vericiler arasında hiçbir karşılığı olmadığını da biliyorum. Oysaki Atatürk, "Türkiye Cumhuriyeti'nin temeli kültürdür" sözünü Cumhuriyeti kurarken onun temellerinin sağlam bir kültüre dayanması gerektiğini öngörerek söylemişti.
Aşağıda Zonguldak’ın Google Eart’dan alınan görüntüsü ile Üzülmez ve Çaydamar derelerinin birleştiği noktada beş kollu olarak kurulan Fevkani Köprünün de bulunduğu alandan geçen topoğrafik kesit verilmiştir. Görüntüden de anlaşılacağı gibi Fevkani köprü altından Üzülmez, Çaydamar ve Kozlu işletmelerinde üretilen kömürlerin Zonguldak lavuarına kesintisiz ulaşımı, üzerinden de Üzülmez ve Çaydamar derelerinin geçtiği vadilerin yamaçları ile Zonguldak Limanını karadan çevreleyen topoğrafyanın yamaçlarında kurulan yerleşim yerlerinin arasında karayolu ulaşımı sağlanmıştır. Hiç düşündünüz mü? Genç Cumhuriyetin ekonomik kaynaklarının kıt olduğunu bile bile, topoğrafik seviyede raylar ile traverslerin araları açık olarak yapılan tren köprülerinin yanına yapım ve bakım maliyetleri çok daha ucuza gelecek olan ve derelerin üzerini tamamen kapatan köprüler yapmak yerine taban topoğrafyasına göre olan Fevkani köprü yapılmıştır. Sorunun yanıtı aslında aşağıda verilen harita ve topoğrafik kesitte görülmektedir.
Zonguldak ilinin kurulduğu alanın topoğrafik yapısı, ülkemizin en çok yağış alan illeri arasında olduğu gerçeği, derelerin heyelan ve benzeri olaylarla tıkanabileceği, iklim değişikliğinin oluşturduğu etkiler vb. değerlendirildiğinde, bundan sonra da taşkın tehlikesi yaşayacağı bilinen bir gerçektir. Ayrıca yeni oluşacak şehir trafiğini rahatlatmak adına Fevkani köprünün kaldırılmasından sonra özellikle Çaydamar ve Üzülmez derelerinin birleştiği noktadan itibaren denize kadar ulaşan bölümde yeni köprü ve kavşakların yapılması gerekecektir.
Buna karşın, Zonguldak’ın önünü açmak amacıyla Fevkani köprüyü yıkma kararı alarak uygulayacaklar ise belirli bir zaman sonunda görevlerinden ayrılacak ve bizim gibi şehir sakini olarak yaşamlarını sürdüreceklerdir. Fevkani köprünün yıkıldıktan sonra tekrar yapılması olasılığı çok çok düşük olduğundan, şehir merkezinde yaşanması olası her taşkın tehlikesinde bu kararı alan ve uygulayanlar daima hatırlanacaktır.
Ali Baltaş- Jeoloji Yüksek Mühendisi -19 Temmuz 2023
Zonguldak Nostalji
