Bilimsel araştırmalara göre uykusuzluğun hem fiziksel hem de zihinsel sağlığa pek çok zararı var. Dolayısıyla yeterli, düzenli ve kaliteli uykunun önemine vurgu yapan uzmanlar her yetişkinin erken saatlerde yatıp, günde 7-8 saatlik uyku döngüsünü tamamlamasının şart olduğunu vurguluyor. Ancak son yıllarda uyku saatlerinin giderek geç saatlere ötelendiğini belirten ve ‘'Uykusuzluk hem hasta eder hem de ömrü kısaltır'' diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz bu konuda hayati bilgiler verdi. İşte uyarıları ve tavsiyeleri:
En geç saat kaçta yatakta olmalıyız?
Günde 7-9 saat uyumak yetmez, bu uykuyu hangi saatler arasında uyuduğunuz da önemli. Çünkü vücudu tamir eden hormonların çoğu gece saatlerinde salgılanır. Yani mesela gece 03.00 gibi yatıp sabah 11.00'de kalkıyorsanız bu verimsiz bir uyku olacaktır. Aynı şekilde doğru saatte ama 7 saatten kısa saat uyumak da benzer etkiye neden olur. Melatonin salgısı gece 21.00 gibi başlayıp, 03.00'e kadar artarak devam eder. Ayrıca büyüme hormonu gece 24.00 civarında en yüksek seviyeye ulaşır. Bu nedenle düzenli şekilde en geç saat 23.00'te uykuya geçilmiş olması önemlidir. Bu hormonların salınımının sağlanabilmesi açısından ışık olmayan bir ortamda, ses ve gürültüden uzak, dış etkenlere bir ortamda uykuya geçmek önemlidir. Öte yandan sabah 06.00'dan itibaren kortizol ve adrenalin salgısı artmaya başlar. Bu saatten sonra uyumak verimli olmaz.
Açlık hormonu ne zaman artar?
Uykusuz kaldığımızda, ihtiyaç duyduğumuzun iki ya da üç misli daha fazla kalori içeren besinler tüketmeye yöneliriz. Bunun sebebi, uykunun iştahı kontrol eden iki hormonu, leptin ve ghrelini etkilemesidir. Derin uyku sırasında leptin dediğimiz tokluk hormonu en yüksek, ghrelin dediğimiz açlık hormonu ise en düşük seviyededir. Yani iyi bir gece uykusu tokluk hormonunu artırarak beyninizin hep tok hissetmesini sağlar. 6 saatten kısa süreli uyku, bel çevresinde fazla yağ depolanmasına neden olur. Geceleri ortalama 5 saat uyuduğunu belirten insanlarda, 7-8 saat uyuyanlarla karşılaştırıldığında obezite sıklığı, özellikle de bel çevresi yağlanması daha fazladır. 7 saatten az uyumak 7-9 saat uyuyanlara göre diyabete de yatkınlığı artırır.
BESLENMENİZE DE ÖZEN GÖSTERİN
Uykusuzluğa karşı beslenmenize de özen gösterin. İşte dikkat etmeniz gereken noktalar:
■ Akdeniz diyetini tercih eden yani bol sebze, meyve, balık ve tahıl yiyen bireylerin uykusuzluk problemiyle karşılaşma riski yüzde 35 daha düşüktür ve gece uykularının iyi olma ihtimali daha fazladır.
■ Balık, muz, kuruyemiş türlerinde yüksek miktarda melatonin üreten triptofan var. Triptofan içeren yiyecekler ise uykusuzluğa iyi gelir.
■ Domates, vişne ve kivi gibi bazı yiyecekler de insanların daha uzun ve rahat uyumasını sağlayan melatonin maddesini içerir.
■ Yatmadan önce kaçınılması gereken gıdalar ise; uyarıcı etkisi olan kafein ve sizi susatarak uykunuzu bozan tuzlu yiyeceklerdir. Ağır yağlı, bol karbonhidratlı ve şekerli yiyecekler de gece uykusunu bozar.
Tehlikenin farkında mısınız?
Bilimsel araştırmalara göre az uyuyan kişilerde obezite, kalp krizi, kanser, unutkanlık, demans (bunama), Alzheimer, yüksek tansiyon, diyabet, felç, dikkat eksikliği ve alerjik problemler daha sık görülüyor. Tekrarlayan uyku sorunlarının depresyonla, kronik yorgunlukla ve romatizmal hastalıklarla bağlantılı olabileceği de belirtiliyor.
Derin uyku da çok önemli…
Beyinde obezite ile ilişkisi olan büyüme hormonu salgılanır. Bu hormon çocuklarda kemik ve kas büyümesini uyarırken, erişkinlerde karbonhidratların ve yağların, özellikle kolestrolün düzenlenmesine yardım eder. Bu şekilde karın ve kalçada yağ birikimini engelleyip onları vücuttan uzaklaştırır. İşte uyurken zayıflamanın sırrı burada! Derin uykuya giremezsek büyüme hormonu salgılayamayız.
Sağlığınız için bunları yapın
■ Hep aynı saatte yatağınıza gidip, aynı saatte kalkın.
■ Bir gün çok geç saatte bile uyumuş olsanız, aynı saatte kalkmaya özen gösterin.
■ Yatağınızı sadece uyumak için kullanın. Yatak odanızda televizyon, cep telefonu gibi teknolojik aletler bulundurmayın.
■ Yatak odanızın sessiz olmasını sağlayın.
■ Uykunuzu kaçırabilecek kafeinli içeceklerden öğlen saat 15.00'ten itibaren uzak durun.
■ Her zaman uyuduğunuz yerde uyuyun.
■ Midenizin üzerine yatmaktan vazgeçip, sırt üstü veya anne karnındaki gibi kıvrılma pozisyonuyla uyumaya çalışın.
■ Uyuyacağınız mekanda ışık bulundurmayın, zifiri karanlık olmasını sağlayın.
■ Yatak ve yastığınızın ortopedik olmasına özen gösterin.
