Araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’ün haberine göre, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı mayıs ayında yayınlanan “2023 Yılı Taşkömürü Sektör Raporu”nda, dünyadaki taş kömürünün sektörel dağılımı değerlendirildi.
“Dünyadaki çelik üretiminin yüzde 70’i kömüre bağımlıdır”
Raporda, şu görüşlere yer verildi.
“Dünyada toplam taş kömürü üretiminin yaklaşık yüzde 14’ü halihazırda demir-çelik sektöründe kullanılmaktadır.
Elektrik ark ocaklı demir-çelik fabrikalarındaki önemli gelişmelere rağmen dünya çelik üretiminin yüzde 70’i kömüre bağımlıdır. Ark ocaklarında kullanılan elektriğin önemli kısmı kömürden üretilmektedir. Dünyada üretilen koklaşabilir taş kömürünün yüzde 88’i ham çelik için pik demir üretiminde kullanılmaktadır.
Son yıllarda uluslararası kömür ticaretinde demir-çelik sektöründe kullanılan PCI kömürleri de önemli yer edinmiştir. 1979 yılında yaşanan ikinci petrol krizi sırasında yüksek fırınlarda fuel-oil enjeksiyonu yerine kullanılmaya başlanan pulverize kömür enjeksiyonu (PCI) yönetimiyle 1,4 ton koklaşabilir kömür yerine 0,9 ton kömür enjekte edebilmektedir.
PCI kömürlerde koklaşma özelliği aranmamakta, düşük impürite içeriğine sahip olması istenmektedir. Koklaşabilir kömüre göre düşük fiyattan satılan PCI kömürüne olan talep, demir-çelik sektörünün hammadde fiyatlarını düşürme istekleri doğrultusunda artmaktadır.
‘Pek çok ülke daha ekonomik olduğu için PCI kömür tekniklerini uygulamaya başlamaktadır’
Dünyada PCI kömür kullanımı 2016 yılına göre 2017 yılında yüzde 3,8 oranında (0,2 milyon ton) artış göstererek 54,351 milyon tona ulaşmıştır. PCI kömürü tüketen ilk 5 ülke Japonya, Kore, Rusya, Almanya ve Hindistan’dır. 2016 yılında yüzde 70,4 olan PCI tüketiminin 2017 yılında yüzde 69,8’ini temsil etmektedir. Türkiye 2017 yılında 1,394 bin ton PCI kömür kullanmıştır. Pek çok ülke daha ekonomik olduğu için PCI kömür tekniklerini uygulamaya başlamaktadır.
‘Kömür, en büyük elektrik üretim kaynağı’
Dünyada toplam küresel elektrik üretimi 2022 yılına göre 2023 yılında yüzde 1,4 (146 TWh) artmıştır. Elektrik üretiminde kömürün payının giderek düşmesine rağmen mutlak anlamda kömür yakıtlı üretim olarak en büyük elektrik üretim kaynağı olmaya devam etmektedir. 2022 yılında elektrik üretiminde kömürün payı yüzde 35,7 iken 2023 yılında ise yüzde 35,4’e düşmüştür.
Net Sıfır Emisyon Senaryosuna göre, 2030 yılına göre bu oranın yüzde 14’e düşürülmesi planlanmaktadır.
‘Dünyadaki 4 ülke, dünyanın toplam kömür yakıtlı elektriğinin yaklaşık yüzde 79’unu üretmektedir’
Dünyada 2023 yılında kömürden elektrik üretimi yaklaşık 10,434 TWh ulaşmıştır. Kömür enerjisiyle çalışan ilk 4 ülke olan Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, ABD ve Japonya 2023 yılında dünyanın toplam kömür yakıtlı elektriğinin yaklaşık yüzde 79’unu (8,199 TWh) üretmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti 2023 yılında da açık ara en fazla elektriği üreten ülke olmuştur. Çin Halk Cumhuriyeti 5,716 TWh olan üretimiyle toplam küresel elektrik üretiminin yarısından fazlasını yüzde 55 olarak üretmiştir. 2023 yılında Hindistan 1,480 TWh üreyin gerçekleştirmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti ikinci sırada yer alan Hindistan’ın bile yaklaşık 4 katı üretim sağlamıştır.
Dünyada 13 ülke elektrik üretimlerinin yarısından fazlasını kömürden karşılamaktadır. Dünyada elektrik üretiminin Kosova yüzde 88’ini, Moğolistan yüzde 85’ini, Güney Afrika yüzde 81’ini, Hindistan yüzde 75’ini ve Çin Halk Cumhuriyeti yüzde 60’ını kömürden üretmektedir.
‘Türkiye’de kömürden elektrik üretimi arttı’
Türkiye’de kömürden elektrik üretimi 2022 yılına göre 2023 yılında yüzde 4 artarak 118 TWh değerine ulaşmıştır. Türkiye’nin tarihindeki en yüksek seviyesine ulaşan bu üretim Polonya’yı 97 TWh geride bırakarak Avrupa’da kömürden en yüksek elektrik üretimine sahip ikinci ülke olmasına neden olmuştur. Kömürü aşamalı olarak bırakma taahhütleri veren veya net sıfır emisyon hedeflerine sahip ülkeler arasında bugün enerji üretiminde kömürün payı yüksek olan ülkeler yer almaktadır. Özellikle Botsvana yüzde 96, Hindistan yüzde 72, Çin Halk Cumhuriyeti yüzde 63, Filipinler yüzde 58 ve Avustralya yüzde 53 paya sahiptir. 2023 yılının kasım ayından itibaren Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Karadağ gibi kömür yakıtlı enerjiye yüksek derecede bağımlı olanlar da dahil olmak üzere çoğunlukla Avrupa’daki 37 ülke belirli tarihlerle kömürden çıkış hedeflerini ulusal planlarına dahil etmiştir. Bunlar arasında Almanya’da batıdaki Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki tesisler için 2038 yılı olarak belirlediği kömürden çıkış hedefini 2030 yılı olarak güncellenmiştir.
‘Türkiye ‘net sıfır hedefi olan ama kömür hedefi’ olmayan ülke olarak gösterilmektedir’
(Reuters 2022), 2023 yılı donuma dek 4 ülke Avusturya, Belçika, Portekiz be İsveç enerji üretiminde kömür kullanımını durdurmuştur. Türkiye’nin de yer aldığı elektrik üretiminde kömür oranı ve politikalar grafiği incelendiğinde Türkiye ‘net sıfır hedefi olan ama kömür hedefi’ olmayan ülke olarak gösterilmektedir.
Dünyada 2021 yılında sanayi sektörü kömür tüketiminde yaklaşık yüzde 82,59 payla diğer sektörlerle arasında açık ara fark oluşturmuştur. Sanayi sektöründen sonra tüketimde konut, ticaret ve kamu hizmetleri sektörü yaklaşık yüzde 8,21 payla ikinci sırayı almıştır. Enerji dışı kullanım ise yaklaşık yüzde 5,92’dir.”
