Zonguldak'ın Kdz. Ereğli ilçesinde uydurulan tarih üzerinden heykeller dikilip akçalı işler yürütülürken gerçek tarihte yaşananlar ve kahramanlar ne anlatılıyor ne de sahip çıkılıyor.
Kdz. Ereğli Akarca Mahallesi’nde, “Tarihi Akkuyu Meydanı"nda uydurulan deniz kızı hikayesi üzerinden heykel dikilirken heykel üzerinden şişirilmiş faturayla da kazanç sağlandığı iddia edildi.
10 BİN TL'Yİ GEÇMEYECEK HEYKELE ŞİŞİRİLMİŞ FATURA!
Kültür eseri diye Ereğli halkı kandırılarak yaptırılan deniz kızının üzerinden belediyenin zarara uğratıldığı, 10 bin lirayı geçmeyecek heykelin misliyle yüksek fatura kesilerek birilerinin de kazanç sağladığı iddia edildi.
Normalde 10 bin liraya geçmeyen heykeli belediyeye kaç liraya faturalandırıldığı merak ediliyor.
Düzenlemeyi doğru bulan vatandaşlar yalan üzerine hikaye uydurulmasına anlam veremediklerini, deniz kızının değil Ereğli'de dünyada hiç olmamasına rağmen böyle bir uydurma hikayeyle ilçenin kötü ve yanlış reklamının yapıldığını vurguladılar.
UYDURMA TARİH YERİNE GERÇEK TARİH NİMET HOCAYI ANLATIN...
Akkuyu kuyusundan deniz kızı çıktığı yalanıyla uydurulmuş bir hikayeye sahip çıkılacağına gerçek tarih anlatılıp kahramanlara sahip çıkılması gerektiğini ifade eden vatandaşlar, "Yalandan yere hikaye yazacağınıza Nimet hocanın Ereğli'nin kurtuluşunda verdiği mücadeleyi anlatın... Çaylıoğlu, Ormanlı, Kaptaş'tan gençleri toparlayıp dış güçlere verdiği mücadeleyi anlatın... Asıl kültür hizmeti, hikaye uydurmakla değil kültürel ve tarihi değerlere sahip çıkmakla olur" dediler.
NİMET HOCA KİMDİR?
KDZ.EREĞLİ'NİN İŞGALDEN KURTULUŞU (MAKALE)
NİMET HOCA
İHSAN AKMAN
İZZET DURA
MİLLİ MÜCADELEDE İŞGAL EDİLİP KURTULAN
İLK ŞEHİR KDZ. EREĞLİ
Kurtuluş savaşı dönemi anlatılırken Zonguldak ve civarındaki mücadeleler ve bu bölgeden özellikle batı cephesine yapılan lojistik destek maalesef tarih ders kitaplarında ya da dönemi anlatan çalışmalarda layıkıyla yer almamıştır.
Bu çalışmamızın amacı yerel tarih bağlamında özellikle Kdz. Ereğli’yi ve çevresini konu merkezi yapıp Kurtuluş Savaşımızı ve bölgedeki etkilerini incelemektir.
Bir barınak limanı olan Kdz. Ereğli’nin Kurtuluş Savaşı yıllarında önemi daha da çok artmıştır. İstanbul’dan Kocaeli ve Marmara bölgesi yoluyla, Anadolu’ya yapılan yardıma paralel olarak, İstanbul, Ereğli ve Akçakoca yolundan Anadolu’ya, Batı cephemize asker, silah, cephane ve kömür taşınması gerekiyordu. Bu yardımın bu yoldan yapılması zorunlu idi. Bu nedenle Ereğli’de Liman Başkanlığından başka Deniz Taşıt Komutanlığı ve gözetleme istasyonu da kuruldu. (1)
30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalanması ile Karadeniz bir anlamda İngiliz, Fransız, Yunan ve Amerikan gemilerinin gölü haline gelmişti. İtilaf devletlerinin amacı Kömür havzasında egemenlik kurmak Doğu Karadeniz’den Kuvva-i Milliye’ye gelecek yardımı kesmekti. Bu amaçla Fransızlar 08 Mart 1919 tarihinde Zonguldak ‘a bir tabur asker çıkardılar.
Kuvva-i Milliye güçlerine takviye için İstanbul’dan yüklenen motorlar ve vapurlar özellikle Kdz. Ereğli, İnebolu, Karasu gibi limanlara gelmekteydi. Batı Karadeniz’in İğne adadan Sinop ’a kadar tek doğal limanı Kdz. Ereğli limanıdır. Kuvva-i Milliye güçleri kömür ihtiyaçlarını buradan temin etmiştir.
Kdz. Ereğli’nin merkezi Düzce olan iç ayaklanmalar ile karadan, İtilaf Devletlerinin savaş gemileri yüzündende denizden bir ateş çemberi içinde olması dışarı ile özellikle Akara ile bağlantısını kesiyordu. Ayrıca Yaylıoğlu Eftim Rumları kışkırtmakta, Kürt Ali ve Kanlı Ali eşkiyaları Ereğli ve çevresinde soygunlar yapmaktadır.(2)
Tüm bu olumsuz şartlar karşısında Rüştiye Öğretmeni Vezirköprülü Nimet Efendi, erdemli ve seçkin kişiliğiyle Kdz. Ereğli’lerin saygınlığını kazanan bu yurtsever öğretmen Kdz. Ereğli’nin uğrayacağı tehlike karşısında suskun kalmadı.
Bilginleri, denizcileri ve öğrencilerini Kuvva-i Milliye ruhu etrafında birleştirmeyi ve vicdanının sesini “Kutsal Yemin” ile formüle etmeyi başardı.
KDZ. EREĞLİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ KURULUYOR
Mondros Ateşkes Antlaşması ve Zonguldak'ın işgaliyle, Ereğli'de bir uyanma ve ayaklanma Mustafa Kemal'in 19 Mayıs 1919 parolası ile Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti hazırlıkları başladı.
Belediye Başkanı Akmanoğlu Raşit, Nimet Efendi'yi ziyaret ederek, Fransız tehlikesinin Ereğli'ye yaklaştığını anlatmış ve Hocam:
“Sizin inandığınız davaya bizde inanıyoruz. Arkadaşlarla birlikte çalışacağız. Yarın akşam bizde toplanarak bir karara varmak zorundayız.” dedi.
“Memnuniyetle Akmanoğlu, zaten böyle bir teklifi bekliyordum. Alacağımız karar inşallah memleket için hayırlı olur.”
“Hiç şüpheniz olmasın hocam !”
Ertesi günü akşamı, Akmanoğlu'nun evinde Cöbekoğlu Hakkı, Evvelzamanların Hakkı, Hüseyin Ustaoğlu Nazif, Hacı Eyüp, Hacı Eşref, Cıbıroğlu Hacı Musa, Halil Ağa, Sarmısakçıoğlu Nazif, Haliloğlu Ali Rıza, Karamahmutoğlu Mehmet toplanırlar. Hoca Nimet Efendi Amasya genelgesinden söz ederek, Amasya'da Hoca Kamil Efendi'nin Sultan Bayazit Camiinde yaptığı konuşmayı okumaya başlar:
“Milletin haysiyeti, şerefi, hürriyeti, istiklâli gerçekten tehlikeye düşmüştür. Bu felaketten kurtulmak gerekirse, vatanın son ferdine kadar ölmeyi göze almak lazımdır. Padişah olsun, halife olsun, isim ve unvanı ne olursa olsun, hiçbir şahıs ve makamın hikmeti mevcudiyeti kalmamıştır. Yegane kurtuluş çaresi, halkın doğrudan doğruya egemenliğini eline elması ve iradesini kullanmasıdır.
“Bizim burada alacağım karar, Mustafa Kemal'in “Ya istiklâl, Ya Ölüm” direktifi ve yakında gerçekleşecek olan ulusal iradenin egemenliği istikametinde ve Mustafa Kemal'in yolunda olacaktır.”
Hocanın bu konuşması çok güzel sözleriyle tasvip edildi. Nimet Hoca konuşmasına devamla:“Bunun için Müdafaayı Hukuk Cemiyetinin kurulması ve “Kutsal Yemin” ile bu işe başlamamız gerekmektedir.”
Konuklar abdestlerini aldılar. Masa etrafında toplanarak Kur'an-ı Kerim ve tabanca üzerine ellerini koyarak, şöyle yemin ettiler:
“Vatan ve milletimizin kurtuluşu için sonuna kadar çalışacağımıza, başka siyasi düşünce ve emellerin etkisi altında kalmayacağımıza Vallahi... Billahi.”
Sonra Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kuruluş programını hazırladılar:
1- Kdz. Ereğli’de Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulduğu Mustafa Kemal Paşa'ya telle bildirilecektir.
2- Kdz. Ereğli, bir işgal hareketini silahla karşılayacaktır.
3-Bunun için askerlik yapmış ve savaşmış olan gönüllülerden Kuvva-i Milliye teşkil edilecektir.
4- Rumların taşkınlıklarına son verilecektir.
5-Kdz. Ereğli köylüleri bir cuma günü şehre davet edilerek bir miting yapılacak, memleketin içinde bulunduğu durum onlara da anlatılacaktır.
Akmanoğlu Raşit Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanlığına, Cıbıroğlu Musa Veznedarlığa seçildiler. Diğer üyeler Kuvva-i Milliye’nin silah, cephane giyim ve kuşam ihtiyaçlarını karşılayacaklar, miting için köylerde hazırlık yapacaklar, Kuvva-i Milliye saflarında yer alacaklardı.
Mustafa Kemal 21 Nisan 1920 tarihinde Kastamonu bölgesi komutanı Albay Osman Beye Sina kahramanlarından Yüzbaşı Cevat Rıfat Beyi son derece önem kazanan bu bölgenin önemli noktalarında görevlendirilmesini emretmişti. Beypazarlı Emekli Yüzbaşı İzzet Dura bu sıralarda Ereğli'ye gönderilmiştir.
Albay Osman Beyin gönderdiği Yüzbaşı Cevat Rıfat Bey, kısa zamanda Bartın’dan başlayarak Ereğli'ye kadar Kuvva-i Milliye'nin egemenliğini sağlamış ve Fransızların mızraklı atlıları ile Ankara yolunu tutmalarına ve iç ayaklanmalarla işbirliği yapmalarına set çekmişti.
Ereğli'de Kuvva-i Milliye'yi örgütlendirme hazırlıkları yapılırken, Ereğli kıyılarında Fransız savaş gemilerinin sık sık dolaştığı görülüyordu.
Bu durum karşısında, Ereğli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından cuma günü yapılacak toplantı için, Kaptaş, Cuma, Alaplı ve Yalı köylerine haber gönderildi.
Cuma günü sabahın erken saatlerinde Ereğli'ler, Yalı Caddesi, mezarlık sırtlarına dökülmüş bir bekleyiş içinde idiler.
Bugün Sultan Orhan ile yedi cami minarelerinden yükselen tekbirler bugüne başka bir anlam kazandırıyor, bütün kalpler bu ilahi seslere yöneliyordu. Evvela önde Türk Bayrağı bir atlı grupla Kaptaştan gelenler, arkadan Cuma'lılar ilerliyordu. Hep bir ağızdan:
“Dört yüz aslandan bu vatan kaldı bize yadigar.” marşını söylüyorlardı. Bu marş kurtuluş yolunda çığ gibi büyüyen, halkın tarihi hatıralarını dile getiriyor, gönüllere ümit serpiyor ve gözleri sevinçle dolduruyordu.
Alaplı, Gülüç ve Yalı köyleri, mekik kayıklarla denize açılmışlar, allı ve yeşilli elbiselerle Ereğli'nin kurtuluşunu denize işlercesine filo filo ilerliyor, söyledikleri : .
“Karadeniz akar gider. Etrafını yıkar gider” marşı uğultular halinde sahili yalıyor, ruhlarda yankılar yaratıyor. Ümitsizliğin yüzlerdeki çizgilerini siliyor, ruhlar kadar yüzlerde gülümsüyordu.
Minarelerden yükselen ezan sesleri namaz vaktini haber veriyor, abdestini alanlar Sultan Orhan camiine koşuyordu. Tekbirlerle namaz başlıyor, minberden irad edilen nutuk ve mihrapta okunan Fetih ve Saf sureleri, cemaatin safları arasına yayılıyor. Ereğli halkına ve gençlerine kurtuluş yollarını ilham ediyordu.
Namaz bitiyor, siyaha boyanan nazlı bayrak çekiliyor, halk saf saf Uzun Mehmet Parkına doğru yürüyüşe geçiyordu. Tekbirler kesiliyor “İzmir Türk'ündür. Bu vatan Türk kalacaktır. Yaşasın Türk Milleti!” coşkusuyla ilerleyen alay Uzun Mehmet Parkında yerini alıyor.
Ereğli'nin ünlü hocası Nimet Efendi kürsüye çıkıyor ve şu konuşmayı yapıyor:
Sayın dinleyiciler, Çanakkale ve Kafkas Gazileri!
Bugün ulusça mübarek vatanımızın parçalanması, namus ve haysiyetimizin ayaklar altına alınması tehlikesi ile karşı karşıya bulunmaktayız. Her karış toprağı şehitler kanı ile yoğrulan kutsal vatanımıza el uzatılıyor. İzmirliler ve Batı Anadolu halkı silahlarıyla dağa çıktılar düşmanı Akdeniz'in çukurluklarında kahredeceklerdir.
Aziz Hemşerilerim!
Bizler de görkemli tarihimize ve atalarımıza lâyık olduğumuzu kanıtlayacağız. Sınav günümüz gelmiştir. Bu uğurda sizlerle birlikte canımı vermekten çekinmeyeceğim.
Hoca çok heyecanlıdır. Tozpembesi yanaklarından akan gözyaşlarını tutmağa çalışmaktadır.
Genç yavrularım!
Sizleri bugün için yetiştirdik. Düşmana Bedir'in Malazgirt'in, Fetih'in aslanları gibi kurşundan kenetlenmiş saflarınızla saldıracaksınız. Onları yok edeceksiniz. Şehit ve Gazi olacaksınız. Bu ulus, bu vatan, bu tarih, bu şeref size emanet olacaktır.
Gaziler ve Kahramanlar!
Dinimize göre esir bir hükümdara itaat caiz değildir. İtaat eden Peygamberimizin istediği ümmet değildir.
Büyük tehlikeyi önlemek Kuvva-i Milliye ruhuna sadık kalmakla kabil olacaktır. Çanakkale ve İzmir-de akan kanlarla, Batı Anadolu'nun tarihi sınırı çiziliyor. Biz de akıtacağımız kanlarla bu sınırı tamamlayacağız. Karadeniz sahilini kanımızla yalazlayacağız. “Misakımız” bu olacaktır.
Pek yakında bu toprakta yükselen kurtarıcının, Mustafa Kemal'in emrinde 1200 yılından beri uğrunda mücadele ettiğimiz İslam Dininin bugün içimizde yanıp tutuşan meşalesi bizi gazamızda kutsal savaşımızda muvaffak ve muzaffer kılacaktır. Çünkü hak uğrunda, vatan uğrunda, din uğrunda, millet uğrunda savaşıyoruz Cenabı Hak bizimle beraberdir.
Derslerinde “Kuvva-i Milliyeci olalım” konuşmalarını yapan Hamidiye Medresesi Müderrislerinden Müftü Mehmet Çimenoğlu'nun veciz duası ile ve amin... amin... Sesleri ile toplantı sona eriyor.
FRANSIZ İŞGALİ BAŞLIYOR
1920 yılı Haziran ayı başlarında Ereğli limanına gelen Fransız filosu bir subayını yanındaki tercümanla beraber karaya çıkararak kaymakamlık binasına gidip korsanlık ve haydutluk olayları karşısında menfaatlerini korumak için Herakleia Tepesine asker çıkarıp kamp kuracaklarını, dirlik ve düzeni korumak için Osmanlı devletine yardımcı olacaklarını bildirir.
Fransızlar bu istekleri ile Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7.Maddesini uygulamak istiyorlardı. Amaçları kömür ocaklarına ve limana egemen olmak, Ereğli ve Akçakoca’dan, Batı cephesine yapılacak yardımı önlemek TBMM’ye karşı çıkan iç ayaklanmalarla işbirliği yaparak, Yunan ilerleyişini desteklemekti.
Bu durum karşısında Ereğli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti bir heyet kurarak “Ereğli’de dirlik düzensizlik olmadığı, bir işgal karşısında yurtlarını ve kutsal haklarını koruyacaklarını, doğacak olaylardan sorumlu olmayacaklarını” bildirmek üzere Amiral gemisine gönderdi. (3)
Fransız Amiral gemisine Liman Reisi Nazmi Bey (AKPINAR), Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyesi Nimet Hoca, Belediye Reisi Akmanoğlu Raşit Efendi (AKMAN), Aza Eşref Efendi ve Hacı Musa’dan Kurulu bu heyet sandalla ulaştı. Sandala liman dairesi görevlilerinden İhsan (AKMAN) Efendi de binmişti. Nimet Hocanın tercümanlığında konuşma başladı. Fransız kumandanı şehri işgal edeceklerini bildirince Nimet Hoca burada top tüfek olmadığını ancak karaya çıktıkları takdirde onlarla ölünceye kadar savaşabileceklerini söyledi. Ereğli temsilcileri kumanya almak üzere karaya ve çarşıya gelecek Fransız denizcilerine kolaylık gösterebileceklerini söylediler. İki saat boyunca süren konuşmalardan olumlu bir sonuç alınamadı. Gemiden ayrılan heyet işgalin ne zaman başlayacağını aralarında kestirmeye çalışıyordu. Fransızların işgale kararlı olduklarını anlayan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanı Akmanoğlu Raşit Bey ve Cöbekoğlu Hakkı Efendi (CÖBEK) Postane’ye koşarak makine başında durumu Ankara’ya Mustafa Kemal’e bildirdiler. (4)
Mustafa Kemal bu telgrafa aynı gün cevap verdi. Mustafa Kemal’in verdiği karşılık emirde “Vatanımızı kurtarmak için yediden yetmişe kadar savaşmak zorundayız. 5000 kişilik yardım kuvveti gönderiyorum.” özetinde idi.
İlk önlem olarak emekli subay ve Ereğli Kuvva-i Milliye Komutanı İzzet Bey (DURA) milislerini Keşiftepe sırtlarına yerleştirerek üç karakol halinde siperlere girip kaleyi koruma yolunu tutmuşlardı. Fransızların yapacağı saldırı karşısında halk köylere taşınmış hükümet ve memurları ateş alanı dışında kalan Viran Köyüne çekilmişlerdi.
Nihayet beklenen uğursuz gün geldi. Fransızlar 08 Haziran 1920 günü Baba burnuna 2 gambot yaklaştırarak 3 makineli tüfekli bir piyade bölüğünü çıkardılar. Keşiftepe ve Kestanelik sırtlarından hastane üzerinden şehri işgale başladılar. Savaş gemileri ile Ereğli’yi ve limanı topa tuttular. Burada bulunan Kuvva-i Milliyecilerimiz ilk savaşını vererek çekilmek zorunda kaldılar. (5)
Fransızlar Ereğli’yi işgal ederken Zonguldak’ta olduğu gibi Ereğli halkından bir tepki gelmeyeceğini umuyorlardı. Fakat halk ve çevredeki Kuvva-i Milliye güçleri Fransız işgaline karşı direnmekte kararlıydı. Nitekim Fransızların Ereğli’ye asker çıkaracakları haberi üzerine Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti önderliğinde direnme kuvveti kurulmuştu. Bu kuvvet Mevki Kumandanı Binbaşı İzzet (DURA) ve Kazım Beylerle arkadaşlarının Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti azalarıyla birleşip, Millet bahçesinde genel bir toplantı yapmaları sonucu oluşturulmuştu. Müfrezeye gönüllü olarak askerlik yapmış, savaşmış olanlardan 200 kişi alınmıştı. (6)
Bu arada Mustafa Kemal Paşa’nın talimatına rağmen, Ereğli Kaymakamı Sabri Bey İstanbul Hükümeti taraftarı tutum ve davranışlar sergilemiştir. Ereğli Kaymakamı Sabri Bey, Damat Ferit Paşa’nın Zonguldak’a Mutasarrıf Vekili olarak gönderdiği Kadri Bey ile ilk önce işbirliği yapmıştır.
Ayrıca Sabri Bey Fransızların 08 Haziran 1920 tarihinde Ereğli’yi işgal etmelerine tepki göstermediği gibi, ilgili makamları işgalden altı saat sonra haberdar etmiştir. Fransız işgalinin ilk gününde Ereğli’ye gelen Bolu Milletvekili Tunalı Hilmi Bey’i dahi durumdan haberdar etmemiştir. Aynı zamanda Sabri Bey, Ereğli Hürriyet ve İtilaf mensupları ile işbirliğinde bulunmaktan da kaçınmamıştır.
Sabri Bey, belirtilen tutum ve davranışları, özellikle Fransızların Ereğli’yi işgalleri karşısında takındığı davranışı sebebiyle Tunalı Hilmi Bey’in şikayeti üzerine görevinden alınmıştır. (7)
Kuvva-i Milliye komutanı İzzet (DURA) Bey Fransızların durumunu saptamak için Liman Dairesi görevlilerinden İhsan (AKMAN) Beyi gönüllü olarak görevlendirdi. İhsan Çavuş Pazar dönüşü sırtında küfesi ile Han deresi yolundan Keşiftepe’ye gönderildi. Keşiftepe ve Kemer köyü muhtarı ile temasa geçerek Kuvva-i Milliye komutanlığına Fransızların kuvvetleri ve hareketleri hakkında her gün bilgi iletmeyi sağlayacaktı. Çok tehlikeli olmasına rağmen bu vatansever adam milli casusluğu seve seve yaptı. (8)
İhsan Çavuş (AKMAN) Fransızların siperlerini ve kuvvetlerini öğrendi. Ortalıkta başıboş dolaşan köylülere gerekli izahat ve emirleri verdikten sonra Ereğli’ye geri döndü. Fransızlar onun casus olabileceğinden şüphelenmediler bile.
Aynı zamanda Kastamonu Mıntıka Komutanı Albay Osman Bey hemen Devrek milis komutanı Muharrem’e telgraf gönderip Ereğli’ye yardım’a gitmesi emrini vermişti. Bu talimat üzerine Devrekli Muharrem 32 kişilik kuvveti ile Ereğli’ye gelerek Akropol Kadı Tarlası tepelerinden Kestaneci köyüne kadar olan kısma savaşçılarını yerleştirdi.
Diğer taraftan aynı gün Ankara hükümetince Kefken’de bulunan İpsiz Recep’e de aynı mahiyette emir verildi. İpsiz Recep bu emir üzerine kuvvetlerini toplayarak Ereğli’ye geldi. Bu kuvvetler Göztepe’den Gülüç Çayına kadar olan alanı tuttular.
FRANSIZLARA KARŞI DİRENİŞ
Kuvva-i Milliye’nin aldığı tedbirleri etkisiz hale getirmek için Fransızlar 09 Haziran 1920 günü üç koldan saldırıya geçtiler. Ancak Kuvva-ı Milliye’nin çok sıkı ateşi ile karşılaştılar. Kaleden yapılan ağır ateş baskısı altında bazı siperlerde düşman ile süngü savaşı dahi yapıldı. Ereğli Kuvva-i Milliyesi ile İpsiz Recep ve Devrekli Muharrem Kuvvetlerinin bu müşterek saldırıları sonunda Fransızlar bozguna uğrayarak tel örgülerin arkasına çekildiler.
10 Haziran 1920 sabahı Fransız kuvvetleri Keşiftepe ve Kestanelik sırtları ile Hastane yönünden Kuvva-i Milliye siperlerine yeniden saldırdılar. Ancak şiddetli bir direnişle karşılaştılar. Yapılan göğüs göğse çarpışmalar sırasında Fransız kuvvetleri 1 subay ve 36 er kaybettiler direniş müfrezesinden de yaralananlar oldu. (9)
Ereğli’deki Fransız işgali ve buna karşı direniş ile ilgili Tunalı Hilmi Bey TBMM’de 1920 yılının Eylül ayında 72.toplantıda şu tespitlerde bulunmuştur:
“Fransızlar Ereğli’yi işgale teşebbüs ettiler. Oraya vardığımın ertesi günü bir takım hilelerle karaya çıktılar. Dördüncü günü 70 kadar kahraman Kuvva-i Milliyeci bunların 300 kadar siperler içinde bulunan kuvvetleri üzerine ateş açtılar. Ve kendilerine 36 neferle, Halil ( EKREN ) Ağanın ilk kurşunu ile bir subay maktul verdirdiler. (10 Haziran 1920)
Arkadaşlar buradaki hastanede gördüğümüz manzara karşısında GLADISTON’un (İngiliz Başbakanı) bir sözünü hatırladım. Melun diyordu ki “İnsan neslinden olmaktan utanıyorum, çünkü Türkler de insan neslindendir...” Fransızların böyle yaptıklarını görünce insan yaratıldığıma bende utanıyorum.
Sonra liman fenerini söndürmüşler geceleri yakmıyorlardı. Hastanede ne kadar ilaç şişesi, vesaire kudurgan ayaklar altında çiğnenmişti. Hastanenin iki odasından ikisini de tamamen bizim askerlerimiz üzerine mitralyöz sıkmak için kullanmışlardır. Ve oradaki mitralyözlerden kalmış binlerce fişek kovanı bulunuyordu. (Tarih kaydetsin)”
Bu saldırıda Fransızlar birçok ölü vermelerine rağmen sökülüp atılamadılar. Makineli tüfeklerle Yenimahalle’yi sürekli olarak taradılar. İşgal bölgesi olarak, Ereğli kalesinden deniz kıyısına kadar tel örgü çekerek Yenimahalle’ye egemen oldular. Ve Fransız bayrağı çektiler. (10)
Fransızlar ummadıkları bir direnişle karşılaşınca Ereğli’yi dize getirmek için tekrar harekete geçtiler. Fransız donanması şehri bombardıman etti. Fransızlar ayrıca kuvvetlerini takviye etmek için Ereğli’ye bir kruvazör ve 2 gambot desteğinde bir bölükten fazla bir Senegal kuvvetiyle bir makineli tüfek bölüğü ve 2 top daha çıkardılar.
KDZ. EREĞLİ KURTULUYOR
Takviye edilen Fransız kuvvetleri 11 Haziran sabahı tekrar saldırıya geçti. Ereğli Kuvva-i Milliyesi Mustafa Kemal Paşanın talimatı gereğince karşı koydu. İki kuvvet arasında şiddetli çarpışmalar oldu. 15 Haziran tarihinde Fransızlar tekrar Ereğli’deki kuvvetleri takviye ettiler. Bolu’daki Mürettep Fırka (Tümen) Kumandanı Nazım Bey “Erkanı Harbiye Umumi Riyasetine” (Genel Kurmay Başkanlığına) gönderdiği telgrafında Fransızların Ereğli’de 37 yaralısı ve 1 Zabit (Subay) ile 55 neferinin (Asker) maktul düştüğünü (öldüğünü) bildirdi.
Fransızlar her taraftan Ereğli’ye kuvvetler gelmekte olduğunu uçaklarla gözledikten sonra Ereğli’den çekilme hazırlıklarına başladılar. Fransızlar kaledeki askeri silah, cephane ve mühimmatı sahile taşıyarak gemilere yüklemek için gayret sarf ettiler. 18 Haziran 1920 sabahı ezan okunurken Ereğli Kuvva-i Milliyesi Fransızlara karşı saldırıya geçti. Fransızlar bu ani saldırı karşısında silah ve cephanelerini bırakarak Ramazan Bayramı sabahı çekilmeye başladılar.
Ereğli Kuvva-i Milliyesi çevreden gelen milli kuvvetlerin yardımıyla Fransız kuvvetlerini Ereğli’den atmayı başarmıştı. Bu müfrezenin emrinde Fransızlara karşı savaşanlardan bazıları şunlardır: Karamahmutzade Mehmet (KARAMAHMUT), Saraç Tahsin, Tevfik (METE), Mazlumcuzade İsmail, Mazlumcuzade Galip, Caferoğlu Hasan (CANVER) Halil Ağa ve Gümrükçü Abdülkadir Bey’lerdi. Bunlardan başka Kolsuz Ahmet Ağa da arkadaşlarıyla kahramanca savaşmıştı. Ereğli’de Fransız askerlerine karşı ilk kurşunu Halil Ağa (EKREN) atmıştır.
TBMM Hükümeti Ereğli’nin Fransız işgalinden kurtarılması için faaliyete geçmişti. Bolu üzerinden bu yöreye sevk edilen kuvvetler Ereğli’ye girdikleri saatlerde Fransızlar da şehri tamamen tahliye etmişlerdi. Şehir merkezinde hiçbir Fransız kalmamıştı.
Bunu 11.Tümen Komutanı Arif Bey şu telgrafıyla bildirdi:
Ankara’da Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine
1-Şimdi Alaplı mıntıka Müdüriyetinden alınan malumata nazaran Ereğli tamamen tahliye edilmiş ve hiçbir Fransız kalmamıştı.
2-Büyük Millet Meclisi Riyaseti celilesine, Ali Fuat Paşa Hazretlerine, Nazım Bey’e arz olunmuştur.
18 Haziran 1336
11.Tümen Komutanı
Arif
(11)
KAYNAKLAR:
(1) Tahsin AYGÜN, Kurtuluş Savaşında Karadeniz Ereğlisi Sayfa 5,6
(2) Tahsin AYGÜN, Kurtuluş Savaşında Karadeniz Ereğlisi Sayfa 7
(3) Tahsin AYGÜN, Kurtuluş Savaşında Karadeniz Ereğlisi Sayfa 8-14
(4) Can CANVER, Kurtuluş Savaşında Batı Karadeniz Sayfa 148
(5) Tahsin AYGÜN, Kurtuluş Savaşında Karadeniz Ereğlisi Sayfa: 15
(6) Can CANVER, Kurtuluş Savaşında Batı Karadeniz Sayfa: 148
(7) Prof. Dr. Ali SARIKOYUNCU, Zonguldak Ve Havalisinde Milli Mücadeleye Zarar
Verici Faaliyetler Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 23, Cilt: VIII, Mart 1992
(8) Tahsin AYGÜN, Kurtuluş Savaşında Karadeniz Ereğlisi Sayfa: 16
(9) Can CANVER, Kurtuluş Savaşında Batı Karadeniz Sayfa 150,151,152,153
(10) Tahsin AYGÜN, Kurtuluş Savaşında Karadeniz Ereğlisi Sayfa 15,16
(11) Can CANVER, Kurtuluş Savaşında Batı Karadeniz Sayfa: 157,158,159
GÜRDAL ÖZÇAKIR
HAZİRAN 2011
KDZ.EREĞLİ
