Galatasaray Lisesi’nden mezun olduktan sonra 1953 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni, 1954’te ise Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Siyaset ve hukuk alanında önemli eserler veren Soysal, Anayasa Hukuku profesörü olarak uzun yıllar ders verdi.
Akademik Hayatı ve Siyasi Yolu
Mümtaz Soysal, 1956’da Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde (SBF) asistan olarak göreve başladı. 1961'de Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) temsilcisi olarak görev aldı ve Anayasa Komisyonu’nda önemli çalışmalar yürüttü. 1963’te doçent, 1969’da profesör olan Soysal, 1971’de SBF Dekanı seçildi. Ancak 12 Mart Muhtırası sonrası Anayasa’ya Giriş kitabında komünizm propagandası yapmakla suçlanarak gözaltına alındı. Bu süreçte yargılanarak Mamak Cezaevi'nde 14,5 ay hapis yattı. Soysal, cezaevi döneminde yazar Sevgi Soysal ile evlendi.
Yazın Dünyasına Katkıları
Akademik kariyerinin yanı sıra gazetecilik alanında da adından söz ettiren Mümtaz Soysal, Forum, Akis, Yön, Ortam dergilerinde; Yeni İstanbul, Cumhuriyet, Ulus, Barış, Milliyet ve Hürriyet gibi gazetelerde yazılar kaleme aldı. 1974 yılında Milliyet'te "Açı" köşesiyle başlayan yazı serüveni, 1991’den itibaren Hürriyet ve daha sonra Cumhuriyet gazetelerinde devam etti.
İnsan Hakları ve Siyasi Çalışmaları
1962 yılında Sosyalist Kültür Derneği’nin kurucuları arasında yer alan Soysal, Uluslararası Af Örgütü’nde de yönetim kadrosunda bulundu. 1979’da UNESCO Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü’ne layık görüldü. 1991 seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden milletvekili olarak Meclis’e girdi. Çekiç Güç, OHAL, Kıbrıs ve özelleştirme gibi hassas konularda hükümet politikalarına eleştiriler getirdi.
Bakanlık ve Siyasi Ayrılıkları
1994 yılında Murat Karayalçın döneminde kısa süreliğine Dışişleri Bakanlığı görevini üstlenen Soysal, daha sonra görevinden ayrıldı. 1995 yılında Demokratik Sol Parti’den (DSP) Zonguldak milletvekili seçilerek Meclis’e döndü ancak partinin lideri Bülent Ecevit ile yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle 1998’de DSP’den ayrıldı.
Bağımsız Cumhuriyet Partisi’nin Kuruluşu ve Kıbrıs’taki Danışmanlık Rolü
2002 yılında Bağımsız Cumhuriyet Partisi’ni kurarak partinin genel başkanı olan Mümtaz Soysal, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde toplumlararası görüşmelerde danışman olarak görev yaptı. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’a uzun yıllar anayasa konularında danışmanlık yapan Soysal, Kıbrıs sorunu hakkında önemli katkılarda bulundu.
Mümtaz Soysal, 11 Kasım 2019’da vefat etti. Kendisi hukuk ve siyaset alanındaki katkılarıyla Türk siyasi tarihine damga vuran bir isim olarak hatırlanıyor.
