Amelebirliğinin 100’üncü yıl etkinlikler kapsamında Valilik binası önünde tören düzenlendi.
Valilik binasındaki törene, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan Yardımcısı Ahmet Aydın, Zonguldak Valisi Mustafa Tutulmaz, Vali Yardımcısı AK Parti Milletvekili Muammer Avcı, Ahmet Çolakoğlu, Zonguldak Belediye Başan Vekili Yusuf Yılmaz, Amelebirliği Başkanı Şenol Yüce, Türkiye Taşkömürü Kurumu(TTK)Genel Müdürü Vekili Muharrem Kiraz, Genel Maden İşçileri(GMIS)Başkanı Hakan Yeşil, kamu kurum ve kuruluşları ve madenciler katıldı.
Program saygı duruşu ve istiklal marşının okunmasıyla başladı.
Günün anlam ve önemini belirten konuşmayı yapan Amelebirliği Başkanı Şenol Yüce, “Havzada taşkömürü, Uzun Mehmet tarafından 1829 yılında bulunmuş, ancak taşkömürü üretimine 1845 yılından sonra başlanılmıştır. Bu yıldan sonra birçok yabancı ve yerli şirketler vasıtasıyla üretime geçilmiştir. Kömür üretimine başlanması ile işçi işveren ilişkileri de başlamıştır. Çalışma hayatını düzenleyen hiçbir mevzuatın olmayışı çalışma hayatı ile ilgili birçok olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Ġşçilerin düşük ücretlerle çalıştırılması, çalışma sürelerinin fazlalığı, iş güvenliğinin olmaması, ücret belirsizliği, hastalanan veya kazalanan işçilerin tedavilerinin yapılacağı teşkilatların bulunmaması bu olumsuzlukların en önemlileri olmuştur. Tüm bu olumsuzlukları bir de 1890’larda kömür ocaklarında çalışan maden işçisi Ethem Çavuş’un ağzından aktaralım.
“Bugün sevinçliyiz. Yüzlerce metre yerin altındaki çalışmamızın yoğunluğunu işbaşlarından yediğimiz tokatların tekmelerin acısını hep unuttuk. Sıfır edilen yevmiyelerimize vara-yoğa vurulan cezalara aldırdığımız yok. Çektiğimiz bütün eziyetler umurumuzda değil. Çünkü ay sonundayız. Çünkü kasadar efendi yarın geliyor, kumpanya maaş verecek.
Ay sonu geldi ses çıkmadı. Üç gün geçti çıt yok. Bir hafta geçti bekliyoruz. Para alamadığımız için köye gidemiyoruz. Köye gidemeyince de ocakta çalıştığımız günler kumpanyaya bir hodolaya (mısır ekmeği) mal oluyor, yevmiye yok. Çalışmasak hodola da yok.Sekizinci gün paradan ses çıktı, lakin kendi nerede? Kumpanya direktörü o gün yaş gününü kutladığı için emri imzalayamamış!
Nihayet onuncu gün, ocakta para verileceği günlere has işaret belirdi. Önce, uzak köylerden gelen abani sarıklı ağalar atlarını avluya bağladılar. Tahsildar yerini aldı. Yemişçiler, köfteciler, ıspanaklı mısır böreği satıcıları mühürcüler vs. hep ocağın dışını kapladılar. Beklenen geldi. Ama eksik. Arnavut kavası fil derisi kamçısı kalkıp iniyor. Cesaretin varsa itiraz et.”Bu kısa hikaye o günlerin çalışma koşullarının zorluğunu göstermeye yetmektedir.Cumhuriyetin kuruluşun döneminde Türkiye’deki işçi sayısına bakıldığında 38000 işçi ile Ġstanbul ilk sırada, 18000 işçi ile Zonguldak ikinci sırada yer almakta idi. Zonguldak’taki işçiler maden işçisi ve maden iş kolunda çalışan işçilerdi. Bu nedenle Büyük Millet Meclisi ve Ankara Hükümetlerinin daha 1920’lerde maden işçilerini koruyucu yasalar çıkarması kaçınılmaz olmuştur.Ulusal Kurtuluş Savaşının sürdüğü dönemde havzanın sorunları görüşülürken havza işçilerinin sağlık ve güvenliği ile ilgilenmek ihtiyacı doğmuştur. Cumhuriyetin kurulmasında önce Ġktisat Vekili Celal BAYAR tarafından hazırlanan havzadaki çalışma yaşamıyla ilgili tüm verilen tartışılması ve nihayetinde çıkarılan 10 Eylül 1921 tarih ve 151 Sayılı HAVZA-YI FAHMİYE AMELE Kanunu ile, havzada çalışan maden işçilerinin çalışma koşullarını, haklarını düzenleme ve sosyal güvenlikleri için bir teşkilat kurulması öngörülmüştür.Bu itibarla, 151 Sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen “Biriktirme ve Yardımlaşma Sandıkları” 22 Temmuz 1923 tarihli ve 2608 Sayılı Amelebirliği Ġhtiyat ve Teavün Sandıkları Talimatnamesi ile Türkiye’nin ilk sosyal güvenlik kuruluşu olan “Amelebirliği Zonguldak’ta kurulmuştur.
Bu talimatname ile kömür üretim bölgelerinde kurulan Sandıkların görevleri yaralılara ve yaralıların ailelerine, Hastalara ve hastaların ailelerine, Muhtaç ailelere, vefat edenlerin defin işlerine, yevmiye istihkaklarını işverenden alamayanlara acil ihtiyaçlarının temini için ikraz vermek şeklinde tanımlanmıştır.
Bu sandıkların oluşturduğu Amelebirliğinin görevleri de Hastanelerin ve dispanserlerin nerelerde tesis edileceğini tespit ve buralarda görev yapacak resmi Doktor tayin etmek ve maaşlarını vermek, Sandıklardan birinin ihtiyacı hasıl olduğunda gerekli olan avansı vermek, Her ocağın grizu ve gaz içeriği açısından sınıflandırılması için araştırma yapmak, bu konuda görüş beyan etmek, Amelenin asgari ücretinin tespiti için oluşacak komisyonda görev almak olarak tanımlanmıştır.
Amelebirliği kuruluş yıllarında çok önemli olan bu görevlerini çalışma ve sosyal güvenlik alanlarındaki gelişmelere ve çıkan mevzuatlara göre sürdürmeye devam etmiş ancak zaman içinde görevlerini kurulan ihtisas kurumlarına bırakmıştır.1980 yılında bahse konu talimatname yürürlükten kaldırılarak yerine yürürlüğe giren Ereğli Kömür Havzası Amelebirliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığı Yönetmeliği ile tamamen Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığına dönüşmüş ve üyelerine sosyal ve ekonomik yardımlar yapmıştır. Bu yardımları; Öğrenim Yardımı, Cenaze defin yardımı, Geçici Ġş Göremezlik Yardımı, Son Yardım, Konut Onarım ve Konut edinme yardımları, evlilik ve doğum yardımları ile 1983 yılında Armutçukta meydana gelen grizu sonrasında vefat eden 103 maden işçisi için toplanan bağış ve yardımlarını Amelebirliğine aktarılması ile oluşan fondan Ġşkazaları Malüliyet Toptan Ödeme Yardımı, Malüliyet Aylığı, Haksahibi ölüm Aylığı, Ölen Üyelerin ilk, orta ve yüksek öğrenimde okuyan öğrencilerine Ġşkazaları öğrenim yardımları olarak sayılabilir.Amelebirliği’nin üyelere sunduğu sosyal ve ekonomik yardımların miktarı 2023 yılı için yaklaşık 105 Milyon TL’dir. Bu miktar para her yıl Zonguldak Ekonomisine sunulmaktadır.Amelebirliği’nin Bölgemiz ekonomisine verdiği canlılık ve süreklilik küçümsenemeyecek kadar önemlidir.
Yine Amelebirliği’nin nakit varlığı Zonguldak bankalarında mevduat olarak tutulmaktadır. Bu da bölgemiz müteşebbislerine, esnafına ve halkına kredi kaynağı olarak sunulduğu bir gerçektir. Amelebirliği gelirlerinin bir kısmını Yönetmelik gereği yatırımlara yönlendirmektedir. Bu kapsamda Zonguldak merkezinde bulunan bulunan arsamız üzerine planlanan «Ticaret Ġş Merkezi» projesi için bağlı bulunduğumuz Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlık onayları alınmış olup, ihale ve yapım aşaması için Bakanlık düzeyinde görüşmeler sürmektedir.Ankara’da bulunan 150 yataklı misafirhanemiz öncelikle üyelerimize, Zonguldak Halkına ve diğer kamu personeline hizmet etmekte olup, misafirhanemizin iyi bir hizmet verdiği inancı içindeyiz.Yaptığı yardımlarla üyelerin moral ve motivasyonunu üst düzeyde tutan, bölgemiz ekonomisine ivme kazandırdığını düşündüğümüz, Cumhuriyetle yaşıt, güçlü bir mali yapıya sahip Amelebirliği’nin Üniversitemizce, Belediyemizce ve diğer kamu kuruluşlarımızca, bölgemizdeki tüm gerçek ve tüzel kişilerce, sivil toplum kuruluşlarınca, basınımızca ve en önemlisi siyasilerimizce yapılan desteğin devam etmesini dilerken, 100 üncü Kuruluş yılımızda bu programın üyelerimize, bölgemize ve Ülkemize hayırlar getirmesi dileklerimle tüm katılanlara teşekkürlerimi sunar, saygılarımla arz ederim”dedi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan Yardımcısı Ahmet Aydın ise, “14 Ekim 2022 tarihinde Amasra Taş Kömürü Maden İşletme Müdürlüğü'nde meydana gelen faciasında hayatını kaybeden 43 maden şehidimize ve yine ülkemizin çeşitli yerlerinde madende Kaybeden tüm işçi kardeşlerimize, maden şehitlerimize Allah'tan rahmet, geride kalan yakınlarına sabır dileyerek başlamak istiyorum. Ayrıca yakın tarihte bu bölgede Zonguldak ve Bartın illerimiz başta olmak üzere meydana gelen sel ve su baskını felaket Yöre halkımız büyük bir hareketle karşı karşıya kaldı. Sizlere bütün yöre halkına da bu vesileyle geçmiş olsun dileklerimi iletmek isterim. Madencinin şehri, emeğin, kömürün başkenti olan Zonguldak'ta olmaktan duyduğum memnuniyeti ifade etmek istiyorum Bu memnuniyetle birlikte yine cumhuriyetimizle yaşıt olan amele birliğinin yüzüncü kuruluş yıl dönümünün de ve bu amaçla sertlenen programların da hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum. Ta Milli Mücadele'nin o ilk yıllarından bugünkü kuruluş yıl dönümüne kadar geçen süreçte Amele birliğiniz işçi ve işverenden prim kesmek suretiyle ilk kez işçi işveren ilişkisini ele alındığı bir mekanizma, bir düzene oturtmuştur. Bu vesileyle aslında bu anlamda baktığımızda ilk sos Güvenlik kuruluşu olması hesabıyla da son derece önemli birlik, amele birliği. Özellikle zor şartlarda çalışan işçilerimizin çalışma koşullarının iyileştirilmesinde işçi haklarının korunmasında ve sosyal adaletin sağlanmasında da amele birliği çok önemli roller üstlenmiştir. Ülkemizin ilk sosyal yardım kuruluşu olan birliğimiz aynı zamanda üyelerine emeklilik ve emeklilik dışı görevden ayrılmalardaki yardımlarıyla doğumdan ölüme kadar pek çok alanda öğrenim yardımları da dahil olmak üzere maden işçilerimize, yakınlarına ciddi destekler sağlamaya devam etmektedir. Netice itibariyle ABD Birliği bir yandan çalışanların gücünü, emeğini ve hukukunu koruyarak işçilerin sosyal ve ekonomik hayata daha güçlü bir konuma gelmeleri sağlanırken öbür taraftan da sosyal yardımlaşma ve dayanışma ruhuyla Zonguldak ve ülke ekonomisine katkı sağlamaya devam etmektedir. Diğer yandan Sayın Cumhurbaşkanımızın takdirleri ve hükümetimizin gayretleriyle bakanlık olarak yeraltı maden Işlerinde çalışan işçilerimizin çalışma şartlarında iyileştirmeler yaptık. Ve yapmaya da devam edeceğiz. Maden işçi kardeşlerimizin çalışma sürelerini kısalttık. Özlük ve ücretlerinde ciddi iyileştirmeler yaptık. Iş sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerini arttırmaya da devam edeceğiz. Daha önce meydana gelen maden kazalarında hayatını kaybeden şehit madenci kardeşlerimizin bir yakınının kamu kurumlarından istihdamını sağlıyoruz. Bakanlık olarak her zaman işçimizin yanında durmaya gayret ettik ve gayret etmeye devam edeceğiz. Sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koymuş olduğu Türkiye vizyonu vizyonuyla da bu çabamız artarak devam edecektir. Her alanda olduğu gibi Türkiye yüz yıl vizyonumuzu çalışma ilişkilerinde de hayata geçireceğiz. Ve Türkiye'yiz de aynı zamanda işçilerimizin de Yüzyılı olacaktır. Ayrıca Sayın Cumhurbaşkanımızın müjdelemiş olduğu iki bin maden işçisi alımını da inşallah en kısa sürede gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Malumunuz olduğu üzere ülkemiz yüzyılın felaketi olarak adlandırılan bir deprem hadisesiyle de Karşı karşıya kaldı. Aslında bin yıldır yıkılmayan şeylerin de bu depremde yıkıldığını biz müşahede ettik. Ben de bir afetzede, bir depremzede kardeşiniz olarak özellikle bu süreçte şunu gördüm ki deprem bölgesinde maden işçilerimiz büyük bir kahramanlık örneği göster ve gerçekten o bölge halkının gönlünde buradaki maden işçilerimiz taht kurdu. Kömür için değil kömür için değil ömür için geldik. Düsturuyla
Pek çok belki yüzlerde daha da fazla insanımızı canlı olarak enkaz altında çıkardılar. Onlar o işbaşı eğitimleri onların iş sağlığı ve güvenliği noktasındaki dikkatleri, disiplinli çalışmaları, gayretleri korkusuzca cesaretle o en altına girerek pek çok hayatı kurtarmaları dediğim gibi bölge halkını ciddi manada hem güven verdi ve hem de orada artık Zonguldak'la bölge arasında ciddi bir gönül köprüsü kurmuş oldu. Ben bir kez daha bütün maden işçilerimizi tebrik ediyorum, kutluyorum Bu çerçevede tabii hem ülke ekonomimize hem bölge ekonomisine ciddi katkı sağlayan ama çalıştığı süreçte de madende şehit olmayı göze alarak gayret eden tüm madencilerimize Başka şehitlerimize rahmet dileyerek ama çalışanlarımıza da kazasız belasız sağlık ve sıhhat dileyerek hayırlı çalışmalar temennisinde bulunuyorum. Bu vesileyle de bu programların hayırlı olmasını temenni ediyor, hepinize sevgiler, saygılar sunuyorum”diye konuştu.
Ardından Bakan Yardımcısı Aydın yönetiminde protokol üyeleri şiir yarışmalarında dereceye giren öğrencilere hediyeler verildi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan Yardımcısı Ahmet Aydın günün anısına Milli Eğitim Müdürü Züleyha Akdoğan’a Amalebirliği yüzüncü yıl plaketini verdi.
Program halk oyunları gösterisinin ardından sona erdi.
Emre Can Bayram
