Geçmişte kına yakmak için kullanılan bu ot, esas kına ağacının tohumlarına benzerliğiyle biliniyor. Günümüzde ise doğal bir renklendirici olarak kumaş boyası yapımında değerlendiriliyor.
Alternatif Tıpta Kullanımı
Halk arasında zehirli olduğu düşünülse de Şahmelik otu, bazı ilaç sektörlerinde yer buluyor. Alternatif tıpta hemoroit, romatizma, soğuk algınlığı, yüksek ateş, yılan sokması ve yara tedavilerinde kullanıldığı bilimsel çalışmalarla aktarılmış durumda. Ancak uzman gözetiminde kullanılmasının önemi vurgulanıyor. Özellikle bitkinin olgunlaşmamış yeşil tanelerinin zehirli olabileceği belirtiliyor.
Doğal Boya Yapımı
Şahmelik otundan doğal boya elde etmek oldukça basit bir işlem. 5 kilogram şahmelik meyvesi, 2,5 litre su içinde dört saat bekletilip süzüldüğünde sağlıklı ve kanserojen içermeyen bir boya hazırlanabiliyor.
Yöresel İsimleri ve Bilimsel Kimliği
Zonguldak’ta “Şahmelik” olarak bilinen bu bitkinin Anadolu’nun farklı bölgelerinde değişik isimleri var. Batı Karadeniz’de “Şahmelek,” Doğu Karadeniz’de “Nivürden,” Balkan göçmenleri arasında “Gülüz,” Trakya’da ise “Mürver,” “Memer,” ve “Karabubu” gibi adlarla anılıyor. Ereğli ve Düzce’de ise “Yiğidinotu” ismiyle tanınıyor.
Bilimsel Kayıtlar ve Yerel İsimler
Literatürde Sambucus ebulus adıyla bilinen Şahmelik otu, Anadolu’da pek çok yöresel isimle tanınıyor. Ancak bu adların kaybolmaması için yerel isimlerin araştırılarak kayıt altına alınması ve gelecek kuşaklara aktarılması gerektiği vurgulanıyor.