Ticaret Bakanlığı, internet sitelerinde gerçeği yansıtmayan, fiyat şişirmeleri ve aldatmacaları içeren ilanlar yoluyla taşınmaz ve ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinde vatandaşların mağdur edildiğinin gözlemlenmesi üzerine bazı kararlar almıştı.
Resmi Gazete'nin 31 Ağustos 2023 tarihli sayısında yayımlanan düzenlemelerle taşınmaz ticareti ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine ilişkin yönetmeliklerde değişiklik yapılmış, 2 aylık da geçiş süreci tanınmıştı.
Bu değişikliklerle ilan sitelerinde açık kimliğini gizleyerek sahte hesaplar üzerinden ilan verilmesinin engellenmesi amaçlandı.
Buna göre, kişinin kendisine, eşine, birinci ve ikinci derece kan hısımlarına ait olmayan ya da sahibi tarafından yetkilendirilmeyen taşınmaz veya taşıtın ilana konulması bugünden itibaren yasaklanacak.
Bununla birlikte, emlak komisyoncuları ve oto galericileri, sahip oldukları yetki belgeleriyle doğrulama yaparak, satışına yetkili oldukları taşıtı veya taşınmazı ilana koyabilecek.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Mustafa Hakan Özelmacıklı açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “31 Ağustos 2023 tarihinde gerek ikinci el motorlu kara taşıtları için gerekse de taşınmaz ticareti hakkında yönetmeliklerde değişikliğe giderek taşınmaz ve araç satışına yönelik ilanlara elektronik ortam sağlayan gerçek ve tüzel kişilere yani ilan yayınlayan portallara ve sosyal medya platformlarına bazı şartlar getirildi.
‘İLANI DOĞRULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ GETİRİLDİ’
Bu şartlar çerçevesinde bu portalların birincisi üyelikten veya ilanı yayınlamadan önce ilan vermek isteyen gerçek kişinin kimlik bilgilerini, tüzel kişinin de unvan ve telefon numaralarını doğrulama ve bu bilgileri saklama yükümlülüğü geldi.
‘EŞ VE AKRABALARA AİT OLUP OLMADIĞI KONTROL EDİLECEK’
Diğer bir yükümlülük ise ilanı yayınlamadan önce ilan veren üyeye ya da bu kişinin birinci ve ikinci derece akrabalarına veya eşine ait olup olmadığının kontrol edilmesi ve doğrulanmasına ilişkin yükümlülükler getirildi. Birinci ve ikinci derece kan hısımları dediğimiz kişinin annesi, babası, çocukları ve eşi ile sınırlı bir ilan yayınlama yetkisinden bahsediyor oluyor.
‘Bu niye getirildi?’ diye değerlendirdiğimizde özellikle mevcut düzenleme ilan platformlarında kimliği belli olmayan üyeler tarafından verilen ilanların aslında elenmesi ihtiyacı nedeniyle getirildi. Bu ilanların bazılarında gerçeğe aykırı, aldatıcı, sahte taşıt ya da taşınmaz ilanları bulunabiliyor. Bakanlık da bunların önlenmesini hedefliyor.
‘HEDEF SPEKÜLATİF FİYAT ARTIŞLARININ ENGELLENMESİ’
İlanlardaki bilgi kirliliğinin engellenmesi ve bu engelleme çerçevesinde de spekülatif fiyat artışlarının önüne geçilmesi hedefleniyor diyebiliriz.
İLANLARDA KİMLİK DOĞRULAMA NASIL OLACAK?
Düzenleme çerçevesinde elektronik ilan doğrulama sistemi kurulmasına karar verildi. Bu sistem mevcut durumda eids.ticaret.gov.tr web sitesi üzerinden yayına alındı.
Bu sistem üzerinden de başkalarına ait taşınmazların satışına yönelik ilanlara elektronik ortam sağlayan ilan yayınlanan platformlar tarafından yeni üyeliklerde üyelik başvurunda bulunan kişilerden, aynı zamanda mevcutta üyeliği olup ilk defa ilan girişi yapacak kişilere kimlik ve yetki doğrulaması yapılma olanağı bu sistem üzerinden sağlanacak.
Bu mevcutta yayında olan ilanları kapsamayacak gibi gözüküyor. O nedenle tüketicilerin 1 Kasım’dan sonra girilecek ilanları dikkate alması tavsiye edilebilir.
EİDS ve e-Devlet üzerinden kimlik doğrulaması yapılması ilk etapta bu çalışmalar çerçevesinde planlanan düzenlemedir. Bunun bir sonraki fazında ise yetki doğrulaması dediğimiz entegrasyonlar yapılacak.
‘Aslında bu taşıt ya da taşınmaz gerçekten ilgilisi tarafından mı ilana koyuluyor yoksa başka kayıt dışı ticaret yapanlar tarafından mı ilana veriliyor?’ bunların kontrolü de yapılmış olacak.
Yetki belgeli emlak işletmeleri ve yetki belgeli ikinci el taşıt ticareti yapanları kontrolleri ile alakalı kısımlar daha sonraki düzenlemelerde dikkate alınacak diyebiliriz.
YÜKSEK FİYATTAN PİYASAYA GİRENLE TAKİBE Mİ ALINACAK?
Elektronik ilan doğrulama sistemi ile kişilerin kimliği açığa çıkacağı için girilen ilanlardaki değerlerin daha doğru olması bekleniyor. Bugün yetkili kişi Ahmet Bey, Zeynep Hanım gibi birçok farklı unvan kullanılarak belki gerçekte olmayan ilanlarla belli taşınmazlar, taşıtlar için manipülatif ilanların girilebildiğini görüyoruz.
Bu sistem üzerinden artık ilan giren muhatap devlet tarafından da takip edilebilecek bir kişi olacaktır. Bu sistemin uygun fiyata kiralık daire girip kaparo dolandırıcılığı yapan, depozito isteyenler başta olmak üzere araç satışında ve benzerlerinde de kapora ve depozito gibi dolandırıcılık yapanlara da önemli derecede engel olabileceğini söylemek mümkün. İlan veren kişinin gerçek adı ve kimliği artık ilanlarda da gözüküyor olacak.
DÜZENLEME SONRASI FİYATLAR GERÇEK DEĞERİNE GELİR Mİ?
İlanların yayında kalması süresini dikkate aldığımızda yenilemelerde de kimlik doğrulama sisteminin aktif olacağını değerlendiriyoruz. Bu çerçevede 1 Kasım tarihi itibarıyla bu sistem devreye alınabilirse 1 ay içerisinde spekülatif ilanların yavaş yavaş ilan platformlarından kaldırılacağını söylemek mümkün.
Sosyal medya üzerinden yapılan çeşitli sosyal medya platformlarının pazar yerlerinde yapılan düzenlemeler çerçevesinde takibinin önemli olduğunu değerlendiriyoruz. Yetki belgesi almış emlak işletmelerinin de taşınmaz satışına aracılık ettikleri yerlerde yetkilendirme sözleşmelerinin de doğrulanabilmesine ilişkin sistemler önümüzdeki dönemde hayata geçirilecek.”
Son dönemde uyarılar ve farklı cezalar neticesiyle ilanlardaki bilgi kirliliği belli oranda azaltılmıştı. Bu düzenleme ile beraber bunun daha da azaltılabileceğini değerlendiriyoruz.
Uygulamanın ikinci etabı ile beraber piyasanın daha gerçekçi ilanlarla karşılaşacağını değerlendirdiğimizi ifade edebiliriz.”