Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) Genel Başkanlığı yetkilileri de kurumda yer altında 5 bin 847, yer üstünde de 1308 olmak üzere 7 bin 155 işçinin istihdam edildiğini bildirdiler.
Araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’ün derlediği bilgilere göre, kuruma bağlı müessese müdürlüklerinden Kozlu, Üzülmez, Karadon, Armutçuk ve Amasra’daki maden ocaklarından 2022 yılında yer altından ve yer üstünden yaklaşık 350, bu yılın 6 ayında da yer altı ve yer üstünden 300 civarında işçinin emekliye ayrıldığı öğrenildi. Kurumdan emekliye ayrılanların ardından yer altında 5 bin 847 ve yer üstünde 1308 olmak üzere toplamda 7 bin 155 işçi istihdam ediliyor.
TTK’da 2013-2023 yılları itibariyle 10 yılda 15 milyon 789 bin 744 ton tüvenan (elenerek yıkanmamış) kömür üretilirken 9 milyon 811 bin 927 tonu satılabilir olarak gerçekleşti. Söz konusu yıllarda en fazla kömür üretimi 2013 yılında 2 milyon 190 bin 837 ton tüvenan karşılığı 1 milyon 369 bin 922 ton satılabilir, en az üretimde 2018’de 1 milyon 205 bin 240 ton tüvenan karşılığı 686 bin 142 ton satılabilir bazda oldu. Aynı dönemlerde yaşanan iş kazalarında da 64 işçi yaşamını yitirdi, çoğu hafif olmak üzere 26 bin 308 işçi yaralandı.
Bu arada 2023 yılı rakamları (ilk 6 ayı kapsamaktadır.)
Verilerde, 1 Nisan 1924 tarihinde Cumhuriyet sonrası kurulan ilk il Zonguldak’ta, kömür işletmeciliğine başlandığı 1848’den bugüne kadar TTK’nın yanı sıra daha sonraları özel firmaların da açtıkları galerilerde kömür üretimi yapılıyor.
Kurumun faaliyet gösterdiği Zonguldak'ta, kömür üretimi nedeniyle yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor.
Üretim işçileri, 3 vardiyada girdikleri kömür ocaklarındaki faaliyetleri sırasında her türlü ihtiyaçlarını da yerin altında gideriyorlar.
Yemeklerini ocakta oluşturdukları sofralarda yiyen madenciler, kilometrelerce uzunluktaki karanlık dehlizlerde mesaileri süresince ayrı bir yaşam sürüyorlar.
Madencilerin işçi asansörleri ve ardından bindikleri fayton denilen demiryolu aracıyla ilerledikleri galeriler, yerleşim yerlerinin altına uzanan üretim alanlarıyla Zonguldak'ı "iki katlı şehir" haline getiriyor.
Yer üstünde günlük yaşamın olağan koşuşturmasındaki insanlar ile yer altında kömür çıkartmak için kazmasını doğanın bağrına saplayan madenciler, 175 yıllık kömür kentini farklı kılan en temel özellikleri arasında yer alıyor.
Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 517 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervine karşılık, TTK yıllık 1 milyon 500 bin ton civarındaki üretimle 40 milyon ton olan ülke ihtiyacının çok düşük bölümünü sağlayabiliyor.
DEVASA MİLLİ SERVET GÖZ KAMAŞTIRIYOR
Madencilikte 1940-1990'lı yıllarda 30-43 bin civarında işçinin çalıştığı kurumda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kayıtlarında da yer alan TTK havzasında bulunan satılabilir 1 milyar 517 milyon ton taşkömürü rezervi mevcut.
Zonguldak havzasında eksi 1200 metre derinliğe kadar tespit edilen devasa 1 milyar 517 milyon ton stratejik özellikli adeta göz kamaştıran milli servet taş kömürünün var olduğu düşünüldüğünde, kentin altının uzun yıllar kazılmaya devam etmesi bekleniyor.
Ancak mevcut rezerve karşılık TTK ise yıllık 1 milyon 500 bin ton yakın üretimiyle 40 milyon ton olan ülke ihtiyacının yok denecek kadar miktarını sağlayabiliyor.
Kurumda şu anda yer altında üretim amaçlı ve değişik sanatlarda 5 bin 847 işçi istihdam ediliyor. Üretim işçileri, 3 vardiyada girdikleri kömür ocaklarındaki faaliyetleri sırasında her türlü ihtiyaçlarını da yerin altında gideriyorlar.
TÜRKİYE’DE 20 MİLYAR TON KÖMÜR REZERVİ MEVCUT
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı verilerinden de edinilen bilgilere göre, Dünya’da 1 trilyon 69 milyar 636 milyon ton, Türkiye’de 20 milyar ton linyit ve taş kömürü rezervi tespit edildi.
Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) verilerinde de dünya elektrik üretiminin yüzde 38,2’sinin kömür kaynağından sağlandığı belirtildi.
Temel insan ihtiyaçlarının karşılanması açısından Türk madencilik sektörünün geleceğine ışık tutması hayal edilen madencilik, tarım sektörüyle birlikte en önemli iki ekonomik faaliyet alanından birisi konumunda yerini almaktadır. Sanayi devriminin arkasındaki itici güç madencilik, sanayileşme sürecine paralel her geçen gün önemini artırmış ve günümüzde yalnızca ekonomik hayatın değil, aynı zamanda ülke güvenliğinin belirleyici unsurlarından birisi olma noktasına yükseldi.
MİLLETVEKİLİNDEN TTK’YA İŞÇİ ALIMI DUYURUSU
Öte yandan AK Parti Zonguldak Milletvekili Muammer Avcı ise geçtiğimiz günlerde sosyal medya hesabından, TTK’ya işçi alımıyla ilgili şöyle paylaşımda bulunmuştu:
‘’Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla TTK kurumumuza alınacak 2000 üretim işçisi için milletvekillerimiz, il başkanımız, TTK yetkilileri, Sn. bakanımız, bakan yardımcılarımız ve heyetiyle yapmış olduğumuz toplantı neticesinde 18-32 yaş aralığındaki hemşerilerimize hitap edecek, ayrıca bölge hassasiyetleri de ön planda tutacak gerekli yasal düzenlemeler değerlendirilmiş olup bunun sonucunda Ağustos ayının ilk haftası itibari ile TTK yönetimi tarafından alım süreci başlatılacaktır.
Kamuoyuna saygılarımla.’’
MADENCİLER DEPREMDE UMUT OLMUŞLARDI
Türkiye’nin kalbi, 6 Şubat 2023 Pazartesi günü saat 04:17’den beri Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetindeki iki depremin yıktığı 10 ilde atıyordu. Dünyanın dört bir tarafından arama kurtarma uzmanları deprem bölgesinde enkaz altında kalan canları kurtarmak için insan üstü bir emek veriyorlardı.
Türkiye’de bugüne kadar yaşanan tüm doğal afetlerde yaraları sarmak için en ön safta yer alan Türk madencilik sektörü, bu depremde de çok sayıda mucizeye imza attı. Madencilerin doğal arama kurtarmacı olduğu, doğal afetlerde zaman yitirmeden hemen bölgeye intikal etmeleri gerektiği yaptıkları çalışmalar sonrasında daha net bir şekilde anlaşıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TC-TUR uçağını deprem bölgesine giden madencilerin bir bölümüne tahsis ederken, Türkiye’nin dört bir tarafında faaliyet gösteren Türkiye’nin göz bebeği kamu-özel sektör madencilik firmalarının arama-kurtarma ekipleri kendi olanaklarıyla deprem bölgesine yardıma koştular. Ömürleri yer altında geçen madenciler, deprem bölgesinde; termal kameraları ve teçhizatlarıyla “domuz damı” adını verdikleri yöntemle 10 ilde yüzlerce vatandaşımızı enkaz altından çıkarmayı, bu vatandaşlarımızı ikinci kez hayata tutundurmayı başarmıştı.
Depremin ilk gününden itibaren dört koldan yaraları sarmak için çırpınan Türk madencilik sektörü başkanları, kamu yöneticileri, deprem uzmanları, gazeteciler, sosyal medya kullanıcıları, canları pahasına kendilerini enkazın altına atan, on binlerce canı kurtaran koca yürekli madencilerle gurur duyan paylaşımlar yapmıştı. Ülke ekonomisine katkı sağlamak uğruna yerin altında tüm tehlikelere göğüs gererek kömür üretimi yapan korkusuz yürekli madenciler, doğal afetlerde de ön saflarda yer alarak umut olmaktadırlar.
TAŞKÖMÜRÜ ÜRETİMİ
GMİS’in verilerine göre, TTK’da 2023’ün 6 ayında 516 bin ton tüvenan kömür üretimi karşılığında 378 bin tonu satılabilir olurken, 2013-2023 yılları itibariyle tüvenan ve satılabilir şöyle:
YIL TÜVENAN SATILABİLİR
2013 2.190.837 1.369.922
2014 2.083.643 1.300.154
2015 1.585.275 948.573
2016 1.496.223 911.002
2017 1.332.165 823.042
2018 1.205.240 686.142
2019 1.323.971 734.316
2020 1.248.587 716.758
2021 1.351.803 870.018
2022 1.456.000 1.074.000
2023 516.000 378.000 (2023 yılı 6 aylık dönem)
TOPLAM 15.789.744 9.811.927
MADEN OCAKLARINDAKİ KAZALAR
GMİS’im verilerine göre, TTK’da maden ocaklarındaki kazalarda bu yılın 6 ayında 1 işçi hayatını kaybederken 1116 işçi yaralandı, 2013-2023 yılları itibariyle ölen ve çoğu hafif olmak üzere yaralanan işçi sayıları şöyle:
YIL ÖLÜ YARALI
2013 3 2458
2014 1 2162
2015 4 2122
2016 1 2439
2017 6 2409
2018 0 1904
2019 0 2860
2020 4 2810
2021 1 2960
2022 43 3068
2023 1 1116
(2023 yılı 6 aylık dönemi)
TOPLAM 64 26.308
HABER-FOTOĞRAFLAR: ORHAN AKYÜZ