Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) maden ocaklarında, 1955-2024 yılları arasındaki 70 yıllık süreçte meydana gelen kazalarda 2 bin 774 madenci yaşamını yitirdi, 366 bin 937 madenci de yaralandı.
177 YILDIR ÜRETİLİYOR
Araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’ün, TTK Genel Müdürlüğü’nün istatistik verilerinden derlediği bilgilere göre, TTK’nın yer üstünde günlük yaşamın olağan koşuşturmasındaki insanlar ile yer altından kömür çıkartmak için kazmasını doğanın bağrına saplayan madenciler, 177 yıllık kömür kentini farklı kılan en temel özellikleri arasında yer alıyor.
Madencilikte 1940-1990'lı yıllarda 30-43 bin civarında işçinin çalıştığı kurumda,
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kayıtlarında da yer alan TTK havzasında eksi 1200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 508 milyon 810 bin 173 ton ekonomiye kazandırılması gereken jeolojik taş kömürü rezervi düşünüldüğünde, kentin altının daha uzun yıllar kazılmaya devam edilmesi bekleniyor.
İKİ KATLI ŞEHİRDE
1848’DEN İTİBAREN ÜRETİM YAPILIYOR
TTK’nın faaliyet gösterdiği emeğin başkenti kömür kent olarak da bilinen Zonguldak'ta, kömür üretimi nedeniyle yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor.
Verilerde, 1 Nisan 1924 tarihinde Cumhuriyet sonrası kurulan ilk il Zonguldak’ta, kömür işletmeciliğine başlandığı 1848’den bugüne kadar TTK’nın 5 müessese müdürlüğünün yanı sıra daha sonraları özel firmaların da açtıkları galerilerde kömür üretimi yapılıyor.
Üretim işçileri, 3 vardiyada girdikleri kömür ocaklarındaki faaliyetleri sırasında her türlü ihtiyaçlarını da yerin altında gideriyorlar.
Yemeklerini ocakta oluşturdukları sofralarda yiyen madenciler, kilometrelerce uzunluktaki karanlık dehlizlerde mesaileri süresince ayrı bir yaşam sürdürüyorlar.
Madencilerin işçi asansörleri ve ardından bindikleri fayton denilen demir yolu aracıyla ilerledikleri galeriler, yerleşim yerlerinin altına uzanan üretim alanlarıyla Zonguldak'ı adeta “iki katlı şehir" haline getiriyor.
2 BİN 774 MADENCİ YAŞAMINI YİTİRDİ
TTK kömür ocaklarında 1955-2024 tarihlerindeki iş kazalarında 70 yıllık süreçte 2 bin 774 madenci yaşamını yitirdi, 366 bin 937 madenci de yaralandı.
Söz konusu yıllarda TTK’ya bağlı müessese müdürlüklerinden Zonguldak’taki Kozlu, Üzülmez, Karadon ve Armutçuk’un yanı sıra Bartın’daki Amasra müessese müdürlüklerinin maden ocaklarında "göçük, grizu ve kömür patlaması, karbonmonoksit zehirlenmesi ile metan gazı ve karbondioksit boğulmaları" gibi kazalar oldu.
KOZLU’DAKİ O GRİZU FACİASI, TÜRKİYE’NİN EN FAZLA CAN KAYBI YAŞANAN İŞ KAZASI OLARAK TARİHE GEÇMİŞTİ
Kozlu üretim bölgesinde 1992'de meydana gelen 263 madencinin hayatını kaybettiği grizu faciası, Türkiye'de en fazla can kaybı yaşanan iş kazası olarak tarihe geçmişti. Aynı yıl, grizunun yanı sıra diğer kazalarla birlikte 277 işçi yaşamını yitirmiş, 5 bin 214 işçi de yaralanmıştı.
HAVZADA EN ESKİ ÖLÜMLÜ İŞ KAZASI, AHMET AĞA ADLI KİŞİNİN YAŞAMINI YİTİRDİĞİ 1875’DE YAŞANDI
Havza madenlerinde saptanabilen en eski ölümlü iş kazası 1875'de Ahmet Ağa adlı kişinin yaşamını yitirdiği kaza olarak kayıtlara geçti.
Kayıtlı verilerde, 2018-2019 yıllarında ise ölümlü iş kazası meydana gelmediği, 4 bin 764 madencinin yaralandığı yer aldı.
MADEN OCAKLARI YETİM BIRAKTI
Yetim bırakan maden ocaklarında ölümlerin ürküttüğü TTK’daki 1955-2024’de meydana gelen iş kazalarında, ölü ve yaralı sayısı yıllar itibariyle şöyle:
TTK’DA 70 YILLIK KORKUNÇ BLANCO:
2 BİN 774 ÖLÜ, 366 BİN 937 YARALI
YIL ÖLÜ YARALI
--- -—— —--—
1955 122 5972
1956 86 6470
1957 99 6498
1958 99 6828
1959 66 7505
1960 94 8028
1961 69 8278
1962 70 8406
1963 60 8307
1964 66 8578
1965 75 8768
1966 64 9592
1967 65 9135
1968 64 8833
1969 69 8385
1970 87 7642
1971 67 8293
1972 90 8321
1973 70 7764
1974 65 7823
1975 69 6249
1976 50 5879
1977 47 5848
1978 63 6878
1979 43 7292
1980 38 6880
1981 35 7706
1982 26 7956
1983 145 8159
1984 18 8358
1985 35 8132
1986 23 6718
1987 33 6485
1988 32 7032
1989 20 6792
1990 23 6253
1991 16 5185
1992 277 5214
1993 15 4386
1994 12 3126
1995 13 2373
1996 4 2560
1997 22 2322
1998 12 1928
1999 4 1722
2000 9 4090
2001 5 4340
2002 8 2653
2003 8 2484
2004 5 1994
2005 10 1700
2006 3 1627
2007 5 2042
2008 7 1875
2009 7 3453
2010 5 3367
2011 4 2805
2012 6 2707
2013 3 2458
2014 1 2162
2015 4 2122
2016 1 2439
2017 6 2409
2018 0 1904
2019 0 2860
2020 4 2810
2021 1 2960
2022 43 2752
2023 3 2374
2024 4 3691
TOPLAM: 2.774 366.937