İstatistiklerle Aile...

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2021 yılında 3,23 kişiye düştüğü görüldü. 

Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il Şırnak oldu 

Türkiye'de 2021 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 5,46 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 5,12 kişi ile Şanlıurfa ve 4,94 kişi ile Hakkari izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,57 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,60 kişi ile Tunceli ve 2,63 kişi ile Giresun izledi.

Tek kişilik hanehalklarının oranı arttı

ADNKS sonuçlarına göre, 2014 yılında %13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranının 2021 yılında %18,9'a yükseldiği görüldü. 

Tek çekirdek aile ve geniş aileden oluşan hanehalklarının oranında azalma görüldü

Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalklarının oranında azalma olduğu görüldü. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılında %67,4 iken 2021 yılında %64,4'e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı 2014 yılında %16,7 iken 2021 yılında %13,5'e düştü.

Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranında artış olduğu gözlendi. Söz konusu hanehalklarının oranı 2014 yılında %2,1 iken 2021 yılında %3,2'ye yükseldi.

İllere göre hanehalkı tipleri incelendiğinde, 2021 yılında tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu ilin %29 ile Tunceli olduğu görüldü. Tunceli ilini %28,8 ile Gümüşhane ve %28,2 ile Giresun izledi. Diğer yandan tek kişilik hanehalklarının oranının en düşük olduğu iller ise %10,8 ile Diyarbakır ve Batman oldu. Bu illeri %11,2 ile Van ve Adıyaman izledi.

Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il Adıyaman oldu

Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında %72,1 ile Adıyaman oldu. Adıyaman ilini %71,9 ile Osmaniye ve %71,7 ile Gaziantep takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en düşük olduğu il ise %53,3 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini %54,9 ile Yalova ve %55,5 ile Artvin izledi.

Hanehalklarının %10,1'ini tek ebeveyn ve çocukları oluşturdu

Türkiye'de 2021 yılında toplam hanehalklarının %10,1'ini tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Toplam hanehalklarının %2,3'ünü baba ve çocuklardan oluşan, %7,8'ini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oluşturduğu görüldü.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında %12,5 ile Bingöl oldu. Bu ili, %12,1 ile Adana ve Elazığ illeri izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise %7,6 ile Tokat ve Ardahan, %7,7 ile Yozgat ve Kars oldu.

Toplam hanehalkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller, %9,6 ile Bingöl, %9,3 ile Adana, 9,1 ile İzmir ve Elazığ olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise %5,3 ile Ardahan, %5,7 ile Yozgat ve Kars oldu. 

Diğer yandan, baba ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu iller, %3,8 ile Kilis, %3,3 ile Malatya ve %3,2 ile Batman olurken, bu oranın en düşük olduğu iller ise %1,7 ile Nevşehir, %1,8 ile Tokat ve Sinop oldu.

Geniş aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında %24 ile Hakkari oldu. Hakkari ilini %22,6 ile Şırnak ve %21,3 ile Batman izledi. Bu oranının en düşük olduğu il ise %8,7 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini %9,4 ile Çanakkale ve %9,6 ile Niğde izledi.

Toplam resmi evlilikler içerisinde son evliliğinde akraba evliliği yapanların oranı %8,3 oldu

ADNKS sonuçlarına göre, 2021 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı %8,3 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin %46,6'sının hala/dayı çocukları ile %27,2'sinin amca çocukları ile ve %26,2'sinin ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

Toplam resmi evlenmeler içerisindeki akraba evlilikleri illere göre incelendiğinde, 2021 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il %20,5 ile Mardin oldu. Bu ili %18,4 ile Şanlıurfa, %17 ile Siirt ve Diyarbakır izledi. Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu il ise %1,1 ile Edirne oldu. Bu ili %1,5 ile Kırklareli ve %2 ile Çanakkale izledi.

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin %5,9'unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2016 yılında %4,6, 2021 yılında ise %4 olduğu görüldü.

Akraba evliliği oranının en yüksek olduğu il %18,4 ile Şanlıurfa oldu

Akraba evliliği oranı illere göre incelendiğinde, 2021 yılında akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin %18,4 ile Şanlıurfa olduğu görüldü. Bu ili, %13,9 ile Muş ve %13,7 ile Mardin izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu il %0,4 ile Edirne oldu. Bu ili %0,7 ile Bartın ve Çanakkale izledi.

Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2021 sonuçlarına göre bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler incelendiğinde, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı %67,6 olurken, bunu sırasıyla %16,8 ile çocuklar, %4,1 ile eş, %4 ile anne/baba yine %4 ile kendisi ve %2,1 ile torunlar takip etti.

ADNKS sonuçlarına göre, 2021 yılında Türkiye'de toplam 22 milyon 738 bin 300 çocuk içerisinde babası vefat etmiş çocuk sayısının 272 bin 361, annesi vefat etmiş çocuk sayısının 82 bin 968, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının ise 4 bin 451 olduğu görüldü. 

Cinsiyete göre incelendiğinde, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 139 bin 707, kız çocuk sayısının 132 bin 654, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 42 bin 228, kız çocuk sayısının 40 bin 740, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 287, kız çocuk sayısının 2 bin 164 olduğu görüldü.

Boşanma istatistiklerine göre, kesinleşen boşanma davaları sonucunda 2021 yılında 174 bin 85 çift boşanırken 165 bin 937 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu, çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Çocukların velayetinin %76,1'inin anneye, %23,9'unun ise babaya verildiği görüldü.

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden İnternete erişim imkânına sahip olan hanelerin oranı 2004 yılında %7 iken 2021 yılında bu oran %92 oldu. Diğer yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı %0,9'dan %49,5'e, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı %53,7'den %99,3'e yükseldi. 

Geniş ailelerin %27,2'sinin yoksulluk sınırının altında yaşadığı görüldü 

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60'ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı 2021 yılında %21,3 olarak gerçekleşti. 

Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının %10,4'ünün, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının %20,9'unun, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının %27,2'sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise %16,6'sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2021 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin %57,5'inin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, %26,8'inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı %1,2 olurken kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %14,6 olarak gerçekleşti.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre fertlerin %34,3'ünün 2021 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, %33,9'unun sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. nedenlerle sorun yaşadığı ve %23,4'ünün trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.