Türkler yılbaşını nasıl kutlar? Bilinen yanlışlar

Antik dönemlerden günümüze uzanan bu bayram, Türkologlar arasında farklı görüşlere sahip olsa da, Türk kültürünün vazgeçilmez bir parçası olarak öne çıkıyor.

Nardugan Bayramı, Roma'da Satürnalya ve Antik Yunan'da Dionysos Şenlikleri ile benzerlik gösterirken, Avrupa, Orta Asya ve Sibirya pagan topluluklarının kış gündönümü festivallerinin bir parçası olarak kabul edilir.

Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ ve Türkolog Murad Adji'ye göre, Türklerin bu bayramı İslam'ı kabul etmeden önce de kutladığı iddia edilmektedir.

Farklı görüşlere rağmen, Nardugan'ın diğer Türk bayramları Paktıgan ve Koçagan ile uyum içinde olduğu ve gündönümü temelli bayramlarla birlikte üçlü bir yapının parçası olduğu vurgulanmaktadır.

 "Nardugan" kelimesinin kökeni, Moğol dilindeki "Nar" (Güneş) ve Türk dilindeki "Tuqan" (Doğan) sözcüklerinden türetilmiştir.

Türk mitolojisinde önemli bir yere sahip olan Nardugan, kış gündönümünde kutlanır. Gündüzlerin uzamaya başlaması, gece ile gündüzün savaşının galibiyetini simgeler.

 Geleneksel olarak, bu dönemde Güneş'in zaferi ve doğanın dirilişi minnetle karşılanır.

Muazzez İlmiye Çığ ve Rus tarihçi Murad Adji'ye göre, Nardugan'a dair gelenekler günümüz Noel kutlamalarına benzerlik göstermektedir.

Kutlamalar arasında komşularla tebrikleşme, yeni giysiler giyme, hediyelerin paylaşılması, ziyafetler, Ülgen'e (eski Türk inancındaki iyilik meleği) kımız saçma, dua etme ve ağaç diplerine adaklar bırakma gibi ritüeller bulunmaktadır.

Nardugan'ın özündeki ağaç kültü, eski Türk inançlarında önemli bir yer tutar. Ağaçlar, duaların tanrıya ulaştırılmasında aracı olarak kabul edilir.

 Geleneksel olarak, Nardugan'da ağaçlar süslenir, dilekler renkli bezlere yazılarak ağaçlara asılır. Bu gelenek, günümüzdeki ağaç süsleme adetlerinin kökenine işaret edebilir.

Ayrıca, bayramda akçam ağaçları sembolik olarak süslenir. Akçam ağacı, Türk mitolojisindeki ölümsüzlüğün sembolüdür ve Nardugan'a özgü bir gelenektir.

Nardugan ile ilişkilendirilen Ayaz Ata, Slav folklorundaki Ded Moroz'un Türk varyantı olarak bilinir.

Ayaz Ata'nın kökeni konusunda farklı görüşler bulunsa da, eski Türk mitolojisindeki Ayas Han'ın modernize edilmesiyle oluşturulduğu düşünülmektedir.

Türk kültüründe derin izler bırakan Nardugan Bayramı, günümüzde de bazı Türk topluluklarında canlılığını koruyarak, kış gündönümüne dair zengin bir mirası sürdürmektedir.