Bugün 30 madenci can vermişti, gazetecinin gözüyle facianın izleri...

Emeğin başkenti kömür kent olarak bilinen Zonguldak'taki Türkiye Taşkömürü Kurumunda (TTK), 17 Mayıs 2010’da yaşanan grizu patlamasının meydana geldiği ve ilk kez Anadolu Ajansı (AA) tarafından görüntülenen maden ocağının eksi 540 kodu, adeta facianın izlerini taşıyordu.

GAZETECİ AKYÜZ, SOLUK SOLUĞA OKUNACAK PATLAMANIN ARDINDAN MADEN OCAĞINDAKİ İZLENİMLERİNİ BİR BİR ANLATIYOR AA Zonguldak Büro Müdürü olarak ben (Orhan Akyüz) ve şu anda hayatta olmayan muhabir Ferdi Akıllı, dönemin TTK Genel Müdürü Burhan İnan, Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Şimşek, Karadon Müessese Müdür Yardımcısı Ahmet Baş ve Hüseyin Doğan, Karadon Müessesesi İş Güvenliği Şube Müdürü Murat Taşçı, Gelik İşletme Müdürü Recep Ayyıldız, Büyük Hazırlık Başmühendisi Hüseyin Çınar'ın yanı sıra mühendisler Hüseyin Aydınoğlu ve Halit Ziya Guzey ile birlikte patlamanın meydana geldiği TTK Karadon Müessese Müdürlüğü ocağına girmek için işçi kıyafetleri giyip kafamıza madenci bareti takmamızın ardından olası bir gazın açığa çıkma riskine karşılık maske kullanma eğitiminden geçirildik. 

“PATLAMANIN YAŞANDIĞI MADEN OCAĞINDAKİ TARİHE TANIKLIK ETTİĞİM YÜREKLERİN DAĞLANDIĞI FACİANIN İZLERİ, ADETA İNSANI ÜRKÜTÜYORDU” Patlamada, TTK Karadon Yeni Servis Kuyusu'nun hasar görmesinden dolayı Genel Müdür İnan, AA muhabirleri ve yöneticiler, 75. Yıl Gelik Cumhuriyet Kuyusu'ndan saniyede 8 metre yol kat eden asansörler yardımıyla yer altının 670 koduna inerek fayton tabir edilen vagonlarla yaklaşık 2.5 kilometre yol kat edip 540 koduna ilerlediler.

Patlamanın meydana geldiği kısma ulaşıldığında yapılan çalışmalara rağmen facianın izleri adeta insanı ürkütüyor. Su birikintilerin oluşturduğu küçük göletlerin yanı sıra tavan kısmından düşen malzemeler ile taş ve toprak parçalarının hakim olduğu zeminde güçlükle yürünebiliyor.

Patlamayla demir tahkimatlarının yanı sıra kömür vagonlarının geçtiği rayların eğildiği maden ocağında raydan çıkarak ters dönen vagonlar, madencilerin parçalanmış baretleri ve çizmeleri, işçilerin bir kenara bırakılmış gaz maskeleri ve kazmaları, kazanın şiddetine adeta şahitlik ediyor.

Kurtarma ekiplerinin indirdiği ceset torbaları ile sedyelerin görüldüğü yerin eksi 540 metre aşağısında gaz izleme sensörü aktif şekilde çalışıyor. Yer üstünde kontrolleri yapan görevliler, yer altındaki kurum yöneticilerine ocak içi havasıyla ilgili bilgiler sunarak sistemin nasıl çalıştığı hakkında bilgiler sunuyorlar.

Patlamayla oluşan göçüklerin kaldırıldığı madende ulaşılamayan 2 madencinin düştüğü tahmin edilen kuyuların onarılmasına çalışılıyor.  Madenciler, Dursun Kartal ve Engin Düzcük'ün cenazelerinin kuyuda olup olmadığına bakmak için daha önce indirilen su altı kamerasının takılı kaldığı kuyuda, işçilerin eksi 725 kodundaki ızgaranın üzerinde olduğu tahmin ediliyor.

TTK GENEL MÜDÜRÜ İNAN’IN AÇIKLAMASI TTK Genel Müdürü Burhan İnan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eksi 540 kodunda yüklenici firmanın kurum adına galeri sürme çalışmaları esnasında grizu patlamasının meydana geldiğini söyledi.

Patlamanın Yeni Servis Kuyusu'nda olduğu için ana kafesi çalıştıramadıklarına işaret eden İnan, şöyle konuştu: “Grizu patlamasının ardından mühendisler ve kuyu uzmanlarından oluşan ekip kuruldu. Bu ekibi en azından kurtarma kafesiyle eksi 540 koduna ulaştırmanın çabasını yaptık. Olayın ikinci günü 3 kişilik kurtarma kafesini çalıştırmayı başardık. Eksi 540 koduna bu kuyudan ulaşabildik. 

Gelik kuyusundan da kaza yerine ulaşma şansı aradık. Kaza mahalline 300 metre kala göçük meydana gelmişti. Daha sonra arkasından da yeni göçükler oluştu. Göçükleri açma işi yaklaşık bir ay sürdü. Biz patlamanın meydana geldiği kuyudan kurtarma kafesini çalıştırıp tahlisiyeci arkadaşlarımız ve diğer çalışanlarımızın öz verili çalışmaları neticesinde 28 madencinin cenazesini aldık. Eğer bu kafesi çalıştıramasaydık, göçüklerin açılmasını bekleyecektik ve cenazeleri 1 ay sonra alabilecektik.''

ULAŞILAMAYAN İŞÇİLER İnan, ulaşılamayan 2 madencini kuyu dibinde olduklarını tahmin ettiklerine dikkati çekerek şöyle devam etti: “Karadon Yeni Servis Kuyumuz eksi 735 koduna kadar açık. Fakat bizim eksi 720 kodunda üzerinde tulumba çalıştırdığımız platformumuz var. İki madenci arkadaşımızın buraya düştüğünü düşünüyoruz. Kuyu zamanında Çin firması tarafından dizayn edilmişti. Şimdi Çin firması gelecek, kuyuyu tamir edecek. Ondan sonra bu iki kardeşimize de ulaşmayı umuyoruz. Kuyunun tamir edilmesi yaklaşık 3,5-4 ayı bulabilecek. Tabii bu süre kısalabilir de uzayabilir de... Bu tür işlerde süre vermek gerçekten doğru olmuyor. Çünkü standart iş değil yaptığınız. Sizi yanıltıyor, yalancı çıkartıyor.''

Eksi 540 kodunda üretim olmadığını, yüklenici firmanın 30 elemanının galeri açma çalışması yaptığını belirten İnan, ''Galerileri sürüyorlardı, su havuzlarını yapıyorlardı. Kuyu yeniden çalışır hale geldikten sonra o işlere kaldığı yerden devam edeceğiz'' diye konuştu. 

PATLAMA İÇİN 3 UNSUR ŞARTI TTK Genel Müdürü İnan, patlamanın olması için 3 unsurun bir araya gelmesi gerektiğini ifade ederek, şu bilgileri verdi: ‘Metan gazı, oksijen ve ateş kaynağı belirli koşullar oluştuğunda patlamaya yol açar. Burada grizunun ortamının kesilen ince kömür damarından ani boşalmayla ortama yayıldığını görüyoruz. Grizu ve oksijenimiz var fakat ateş kaynağı konusunda fikir sahibi olamadık. 

Mutlaka grizunun patlaması için ateş kaynağının olması lazım. Bu insan kaynaklı da makine kaynaklı da olabilir. Onun için bizim bütün makinelerimiz anti grizuludur, yanmaz ve alev sızdırmaz özelliklidir. Normal maden ekipmanına göre 5 kat pahalıdır. Yurt dışında imal edilmişse 20 kat pahalıdır.''

YER ALTI AÇIKLIĞI Kurumun uç uca eklendiğinde yer altı açıklığının toplam 300 kilometreye ulaştığını anlatan İnan, şunları kaydetti: “Buna kömür üretim bölgelerini de eklediğimizde çok büyük alan etmektedir. Bu açıklığı biz 24 saat erken uyarı sistemleriyle izliyoruz. Yer altında risk olabileceğini düşündüğümüz her noktada bizim gaz izleme sensörlerimiz var. O sensörler bulundukları gaz seviyesini kablolar vasıtasıyla erken uyarı merkezlerine iletirler. Bilgisayar gaz değeri çıktığı zaman ekranda renk değiştirir ve sesli uyarı yapar. Arkadaşlarımız da o değerleri ilgili noktaya çalışana iletir ve uyarırlar.

Arkadaşlarımızın ocağı boşaltma yetkileri vardır. Risk gördüklerinde kimseye haber vermeden boşaltma yetkileri bulunmaktadır. Madencilik çok ağır iş kolu, dünyada yapılan bütün istatistiklerde en zor ve riskli iş kolu olarak hep birinci sıraya geliyor. Bizim taş kömürü havzamızda daha farklı özellik arz ediyor. Bizde metan oranı çok yüksek, biz bu metanla 24 saat boğuşuyoruz. Madencinin korkulu rüyasını 24 saat takip ediyoruz. Bu gazı güvenli biçimde havalandırma kuyularımızla birlikte atmosfere atıyoruz. Risk o kadar büyük ki yaptığınız her çalışma, aldığınız her önlem riski bazen yüzde yüz karşılamaz.''

OCAK İL KEZ GÖRÜNTÜLENDİ Genel Müdür İnan, AA muhabirlerinin patlamanın ardından ocağın temizlenmiş halini gezdiklerine belirterek, şöyle dedi: “Demir bağlar yerlerdeydi. İçeride yürümek zordu. Başka bir haber kanalı maden ocağına patlamanın ardından hiç girmedi. Maden ocağında çekildiği söylenen görüntüleri ben de gördüm. O görüntüler bizim eksi 300 kodunda olan bir patlamayla ilgili görüntü. Bu oluşan kazayla alakası olmayan bir görüntü. Tulumba dairesinin eski görünümünün hali. Orada farkındaysanız elektrikler yanıyor. Bizim şu anda elektriğimiz yok. Patlamadan sonra kestik. Nereden aldıklarını bilmiyorum, patlamayla alakasız bir görüntü. Olay eksi 540 kodunda oldu. Anadolu Ajansı'ndan önce maden ocağına hiç bir ajans ve basın mensubu inmedi.''

O FOTOĞRAF SEMBOL OLDU Yaşanan patlamada 30 maden işçisinin hayata gözlerini yumduğu ocakta tarihe tanıklık ettiğim facianın izlerinin yer aldığı alandaki çektiğim fotoğraflardan biri olan kömür vagonunun üzerine bırakılmış bir kısmı parçalanmış vaziyetteki sarı renkli madenci bareti “O fotoğraf”, hafızalarda halen yerini tutuyor, maden ocaklarında meydana gelen kazaların yanı sıra anma günlerinde de sıklıkla mesaj olarak paylaşılıyor.

TARİHE TANIKLIK ETTİĞİM FOTOĞRAFLARIM, DÜNYA BASININDA YER ALDI İlk kez görüntülenen patlamanın meydana geldiği bu maden ocağında zorluklarla çektiğim ve tarihe tanıklık ettiğim haber ve fotoğraflar, dünya basınında da yer aldı. FOTOĞRAF VE KAMERA GÖRÜNTÜLERİMİZ, “TEZ ÇALIŞMASI” OLARAK BİRÇOK KURUMA İSTEK ÜZERİNE VERİLDİ Fotoğraf ve görüntülerimiz, “Tez Çalışması’’ için birçok kuruma da istek üzere verildi. İmza Gazetesi ailesi olarak hayata  gözlerini yuman madenci şehitlerine tekraren Allah rahmet eylesin, aileleri ile sevenlerine başsağlığı ve kazaların sonsuza dek yaşanmamasını diliyoruz. HABER-FOTOĞRAFLAR: ORHAN AKYÜZ