2023 yılı böyle geçti... 2023 yılında Türkiye ve Dünya'da neler oldu?

2023 YILINDA TÜRKİYE'DE NELER OLDU?

12 OCAK/ BURHAN ÇAÇAN VEFAT ETTİ Ayaz geceler, Neden geldim İstanbul'a gibi türküleriyle hafızalara kazınan Türk Halk müziği sanatçısı Burhan Çaçan 63 yaşında hayata veda etti.

6 ŞUBAT / 11 KENTİ VURAN DEPREM Kahramanmaraş'ta saat 04.17'de merkez üssü Pazarcık ilçesi olan 7,7 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Bu ana şoktan yaklaşık 9 saat sonra bu kez merkez üssü Ekinözü olan 7,6 büyüklüğünde deprem oldu. 11 kenti vuran iki büyük depremde 50 binden fazla kişi hayatını kaybetti, 107 binden fazla kişi yaralandı. 300 binden fazla bina yıkıldı ya da hasar aldı.

Kahramanmaraş'ta depremde hayatını kaybeden kızı Irmak Leyla'nın elini bırakmadığı kare ile akıllara kazınan baba Mesut Hançer, söz konusu fotoğrafı çeken AFP muhabiri Adem Altan'a konuştu. Depremde annesini, kardeşlerini ve yeğenlerini de kaybettiğini anlatan Hançer, "Ama hiçbir şey bir çocuğunu gömmekle kıyaslanamaz. Bu acı tarif edilemez." dedi.

Zonguldaklı madenciler, depremin gerçek kahramanları oldu Türkiye’de bugüne kadar yaşanan tüm doğal afetlerde yaraları sarmak için en ön safta yer alan Türk madencilik sektörü, bu depremde de çok sayıda mucizeye imza attı. Madencilerin doğal arama kurtarmacı olduğu, doğal afetlerde zaman yitirmeden hemen bölgeye intikal etmeleri gerektiği yaptıkları çalışmalar sonrasında daha net bir şekilde anlaşıldı.

15 MART / ŞANLIURFA VE ADIYAMAN'DA SEL FELAKETİ Adıyaman ve Şanlıurfa’yı etkisi altına alan sağanak yağmur sele neden oldu. Taşkınlarda 21 kişi hayatını kaybetti.

11 NİSAN / TÜRKİYE'Yİ SARSAN GİZLİ FON DAVASI Futbol dünyasından ünlü isimlerin de aralarında bulunduğu birçok kişiyi dolandırdığı gerekçesiyle 226 yıl hapsi istenen eski bankacı Seçil Erzan tutuklandı.

11 NİSAN / TÜRKİYE'Yİ SARSAN GİZLİ FON DAVASI Futbol dünyasından ünlü isimlerin de aralarında bulunduğu birçok kişiyi dolandırdığı gerekçesiyle 226 yıl hapsi istenen eski bankacı Seçil Erzan tutuklandı.

15 NİSAN / İMECE UYDUSU UZAYA FIRLATILDI Türkiye’nin yerli ve milli ilk gözlem uydusu İMECE, uzaya fırlatıldı. İMECE uydusu, 680 kilometre irtifada güneşe eş zamanlı yörüngede görev yapıyor.

20 NİSAN / KARADENİZ GAZI KARADA Karadeniz'den yaklaşık 170 kilometre açıkta keşfedilen 710 milyar metreküp doğalgaz karaya ulaştırıldı.

25 NİSAN / HÜRJET İLK UÇUŞUNU GERÇEKLEŞTİRDİ Türk Havacılık ve Uzay Sanayii TUSAŞ tarafından geliştirilen HÜRJET Eğitim ve Hafif Taarruz uçağı ilk uçuşunu yaptı. HÜRJET ilk uçuşunda 26 dakika havada kalıp test boyunca 14.000 feet irtifaya çıktı.

20 MAYIS / NURİ SESİGÜZEL VEFAT ETTİ Türkülere sesiyla hayat veren usta sanatçı Nuri Sesigüzel 85 yaşında hayata veda etti.

5 HAZİRAN / NURHAN DAMCIOĞLU HAYATA VEDA ETTİ Türkiye'yi kantoyla tanıştıran isim, Kanto kraliçesi Nurhan Damcıoğlu 82 yaşında İzmir'de hayatını kaybeti.

10 HAZİRAN / MKE FABRİKASINDA PATLAMA Ankara'nın Elmadağ ilçesinde bulunan makine ve kimya endüstrisi fabrikasında meydana gelen patlamada 5 işçi hayatını kaybetti.

8 TEMMUZ / ÖZKAN UĞUR HAYATINI KAYBETTİ MFÖ grubunun üyelerinden, sevilen sanatçı Özkan Uğur hayatını kaybetti. 69 yaşında yaşamını yitiren Özkan Uğur, üç kez lenf kanserini yenmiş ancak hastalığı nüksetmişti.

7 AĞUSTOS / ERKİN KORAY HAYATINI KAYBETTİ Anadolu rock müziğinin efsane isimlerinden Erkin Koray, 82 yaşında hayatını kaybetti. Kanada’nın Toronto kentinde hastaneye kaldırılan usta sanatçı, akciğeriyle ilgili rahatsızlıklarının yanı sıra yaşlılığa bağlı sağlık sorunlarıyla mücadele ediyordu.

7 AĞUSTOS / TMO SİLOSUNDA PATLAMA Kocaeli'nin Derince ilçesinde Toprak Mahsulleri Ofisi silosunda patlama meydana geldi. Patlamada yaralanan bir kişi hayatını kaybetti, 3'ü ağır 12 kişi yaralandı.

5 EYLÜL / KIRKLARELİ İĞNEADA'DA SEL FELAKETİ Kırklareli'nin İğneada beldesinde meydana gelen sel felaketinde bungalov evler suya kapıldı. Tatil için bölgede bulunan 6 kişi hayatını kaybetti.

1 EKİM / ANKARA KIZILAY'DA TERÖR SALDIRISI Başkent Ankara’da 1 Ekim Pazar günü sabah saat 09.30 sıralarında İçişleri Bakanlığı’na bombalı saldırı girişiminde bulunuldu. 2 terörist, emniyet güçlerince etkisiz hale getirildi.

29 EKİM / CUMHURİYET 100 YAŞINDA Türkiye, Cumhuriyet'in 100. yılını törenlerle kutladı. Milli Savunma Bakanlığı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nda, TCG Anadolu'nun da aralarında bulunduğu 100 savaş gemisiyle İstanbul Boğazı'nda geçit töreni gerçekleştirdi.

5 KASIM / DİLAN VE ENGİN POLAT TUTUKLANDI Sosyal medya fenomenleri Dilan ve Engin Polat çifti kara para aklama, vergi kaçakçılığı gibi suçlardan tutuklandı. Polat çiftinin tutuklanmasından sonra sosyal fenomenleri mercek altına alındı ve peş peşe operasyonlar düzenlendi.

15 KASIM / DİNK'İN KATİLİNE TAHLİYE AGOS Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Hrant Dink’i 2007 yılında öldüren Ogün Samast cezaevinde 16 yıl kaldıktan sonra koşullu salıverme kapsamında tahliye edildi. Samast hakkında tahliyesinden günler sonra 10 yıla kadar hapis istemiyle yeni dava açıldı.

19 KASIM / ZONGULDAK'TA GEMİ BATTI Rusya'dan aldığı yükü İzmir'e götüren Kafkametler isimli kuru yük gemisi fırtınaya yakalandığı Zonguldak'ın Ereğli ilçesinde battı. 12 mürettebattan kurtulan olmadı.

Zonguldak'ın Ereğli ilçesi, geçtiğimiz Pazar günü şiddetli yağış ve fırtınanın etkisiyle ciddi su baskınları yaşadı. Özellikle Kdz. Ereğli'ye bağlı Murtaza mahallesinde yaşanan sağanak yağış, birçok cadde ve sokakta su baskınlarına neden oldu. Derelerin taşması sonucu oluşan sel, bölgede büyük zarara yol açtı.

1 ARALIK / CAN GÜRZAP HAYATA VEDA ETTİ Tiyatro, sinema, dizi oyuncusu, yazar ve eğitmen Can Gürzap bir süredir tedavi gördüğü hastanede 79 yaşında hayata veda etti.

11 ARALIK / KULÜP BAŞKANINDAN HAKEME YUMRUK MKE Ankaragücü Kulübü Başkanı Faruk Koca, Çaykur Rizespor maçından sonra hakem Halil Umut Meler’e saldırdı. Meler hastaneye kaldırılırken, Koca ve hakeme tekme atan 2 kişi tutuklandı. Türkiye Futbol Federasyonu yönetim kurulu ilk yaptığı açıklamada ligleri süresiz erteledi.

29 ARALIK / FENERBAHÇE VE GALATASARAY SUUDİ ARABİSTAN'DA OYNANACAK OLAN SÜPER KUPA MAÇINA ÇIKMADI Suudi yetkililer 'Atatürk tişörtleri ve pankartlarına izin vermeyince' maçı oynamadan Türkiye'ye döndü.

2023 YILINDA DÜNYA'DA NELER OLDU?

2023 yılının başlarında Türkiye, binlerce kişinin hayatını kaybettiği Kahramanmaraş depremleriyle sarsıldı. Yıl boyunca Afrika'da askeri darbeler yaşandı; Ukrayna-Rusya savaşı aralıksız devam etti. Son olarak İsrail-Hamas savaşı dünyada büyük tartışmalara ve protestolara neden oldu.

İsrail-Hamas savaşı Hamas'a bağlı komandolar 7 Ekim'de Gazze Şeridi'nden İsrail'in güneyine sızarak sınır kasabalarını ve bir müzik festivalini bastı. İsrail tarafında yaklaşık 1.200 kişi öldü; yaklaşık 240 kişi rehin alındı.

Rusya-Ukrayna savaşı Rus ordusu, 24 Şubat 2022'de başlayan savaşta bu yılın ocak ayında 300 bin yedek askerle takviye edilen güçleriyle Ukrayna'nın doğusundaki Donbass bölgesinde yeniden saldırıya geçti. Moskova, mayıs ayında işgalinden bu yana en uzun ve en kanlı savaşın ardından Bahmut'un ele geçirildiğini duyurdu.

Afrika'da darbeler Afrika 2023'te iki askeri darbe yaşandı. Sahel ülkesi Nijer'de ordu 26 Temmuz'da "kötüleşen güvenlik durumunu" gerekçe göstererek yönetime el koydu. Devrik başkan Mohamed Bazoum o zamandan beri konutunda tecrit altında tutuluyor. Gabon'da, usulsüzlükler nedeniyle eleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminin hemen ardından 30 Ağustos'ta askeri bir darbeyle Ali Bongo Ondimba yönetimi sona erdi. Darbeyle 55 yıllık Bongo iktidarını devirerek askeri yönetimin başına geçen General Brice Oligui Nguema, ülkedeki kurumların daha demokratik olacağı taahhüdünde bulundu. 15 Nisan'dan bu yana Sudan'da General Abdel Fattah al-Burhane liderliğindeki ordu ile eski komutan Mohamed Hamdane Daglo'nun paramiliter güçleri arasında devam eden savaş, 10,000'den fazla insanın ölümüne neden oldu. Fransa, 2022'de Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nden ve 2023'te diğer iki eski sömürgesi Burkina Faso ve Nijer'den askerlerini çekmek zorunda kaldı.

Yapay zeka Hollywood'u sarsıyor Amerikalı senaryo yazarları ve aktörlerin katılımıyla, daha iyi ücret ve yapay zeka (AI) için bir çerçeve talep etmek üzere greve gitti. Hollywood'da 1960 yılından bu yana benzeri görülmemiş olan bu grev, eylül ayında bir ücret anlaşması ve yapay zekanın kullanımına ilişkin güvencelerle sona erdi. Stüdyoların bu teknolojiyi seslerini ve görüntülerini klonlamak için kullanacağından ve haklarının ihlal edeceğinden endişe eden oyuncular kasım ayına kadar çekimlere gitmedi. Grev, ücret kazanımlarının yanı sıra, yapay zeka kullanımına yeni kısıtlamalar getirilmesiyle son buldu. Altı ay süren grev ABD ekonomisine en az 6 milyar dolara mal oldu.

Sıcaklık rekoru ve yangınlar Avrupa gözlemevi Copernicus'a göre hazirandan ekime kadarki aylar dünya çapında kayıtlara geçen en sıcak aylar oldu. Bu sıcaklıklara kuraklık, yıkıcı yangınlar ve daha güçlü kasırgalara neden oldu. Kanada, bu yıl 18 milyon hektardan fazla alanın yandığı ve 200.000 kişinin yerinden olduğu tarihi bir orman yangını sezonu yaşadı. Ağustos ayında Hawaii'de çıkan yangınlar Maui'deki turistik Lahaina kasabasında 97 kişinin ölümüne neden oldu. Yunanistan'ın Evros bölgesinde Avrupa Birliği'nde şimdiye kadar kaydedilen en büyük yangın çıktı Yangında en az 26 kişi öldü. Eylül ayında sel felaketi Teselya'nın verimli ovalarını harap etti ve 17 kişinin ölümüne neden oldu.

Ay'a dönüş Hindistan 23 Ağustos'ta Chandrayaan-3'ü Ay'ın güney kutbu yakınlarında keşfedilmemiş bir bölgeye indirmeyi başararak bir ilke imza attı. Moskova'nın 1976'dan bu yana Ay'a gerçekleştirdiği ilk görev olan Rus sondası Luna-25, buz şeklinde su içerdiği için aynı bölgeye düştü. Hindistan'dan önce sadece Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ve Çin Ay'a kontrollü iniş gerçekleştirmeyi başarmıştı. Japon start-up şirketi ispace, Hakuto-R modülünü nisan ayında Ay'a indirmeyi başaramadı ancak Japon uzay ajansı Jaxa eylül başında yeni bir Ay görevi başlattı.

Dağlık Karabağ savaşı Azerbaycan, 19 Eylül'de Bakü ve Erivan'ın otuz yılı aşkın süredir tartıştığı, Ermeni çoğunluğun yaşadığı ayrılıkçı bir bölge olan Dağlık Karabağ'a operasyon başlattı. Bölgesel yetkililer 24 saat içinde teslim oldu ve ateşkes sağlandı. 600'e yakın kişinin hayatını kaybettiği saldırının ardından 120 nüfuslu bölgedeki insanların çoğunluğu Ermenistan'a kaçarken, Ermeni yönetimi kendini feshettiğini duyurdu. Uluslararası Adalet Divanı, Bakü'den, Dağlık Karabağ sakinlerinin "güvenli" bir şekilde geri dönüşlerine izin vermesini istedi. Uluslararası arabuluculuk altında yürütülen görüşmeler başarılı olmadı.

Arjantin'in 'Trump'ı Javier Milei Latin Amerika ülkesi Arjantin'de 53 yaşındaki ultra liberal ekonomist Javier Milei, 19 Kasım'da devlet başkanlığı seçimlerinde Sergio Massa'ya karşı büyük zafer kazandı. Sıradışı siyasetçi Milei, elinde elektrikli testere ile seçim kampanyası yürüttü, kendisinden "aslan" olarak bahsetti, Papa Francis'i "yeryüzündeki kötülüğün temsilcisi" olarak nitelendirdi, kürtaj yasasını iptal etmek için referanduma gideceğini söyledi, insanların kendi hayati organlarını satmalarına izin verilmesi olasılığını gündeme getirdi. Aşırı sağcı 'anarko-kapitalist' Javier Milei, Arjantin pesosunun dolar ile değiştirilmesi, Merkez Bankası'nın kaldırılmasını istiyor.

Türkiye özellikle dünyanın dört bir yanından arama ve kurtarma ekiplerinin koşup geldiği, “Yüzyılın Afeti” olarak tanımlanan depremlerin ardından “insanlığın el ele verdiği ülke” görüntüsüyle dünyaya barış ve dayanışma için umut ışığı yakmış oldu.

Yunanistan devlet televizyonu sabah yayınlarına Türkçe ezgilerle ve “geçmiş olsun komşu” anonsuyla başladı. Siyasi iklim Türkiye’nin ilerleyen dönemde Yunanistan ve Mısır’la ilişkilerini yeniden düzenlemesinin önünü açtı.

FAS DEPREMİ Diğer yandan, Fas'ın Marakeş bölgesi 8 Eylül'de şiddetli bir depremle sarsıldı. 6,8 büyüklüğündeki depremde yaklaşık 3 bin kişi öldü, 5 bin 600'den fazla kişi yaralandı.

LİBYA'DA SEL Yıla damgasını vuran bir diğer afetse Libya’da yaşandı. Tarihinin en büyük sel felaketlerinden birini yaşayan Libya’da 11 binin üzerinde kişi hayatını kaybetti. Ülkenin doğusunu etkileyen fırtınada iki barajın çöktüğü Derne kenti sel afetinin odağı haline geldi.

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI Rus ordusu, 24 Şubat 2022'de başlayan savaşta 300 bin yedek askerle takviye edilen güçleriyle Ukrayna'nın doğusundaki Donbass bölgesinde yeniden saldırıya geçti. Moskova Mayıs ayında, Bahmut şehrinin ele geçirildiğini duyurdu.

WAGNER İSYANI 24 Haziran'da ise dünya Rusya’da ortaya çıkan bir başkaldırıya odaklandı. Paralı asker grubu Wagner’in isyancı lideri Yevgeny Prigozhin savaşçılarıyla birlikte Moskova'ya doğru yürüyüşe geçti. Devlet Başkanı Vladimir Putin'in sert duruşu sonrası geri adım atan grubun lideri Prigozhin, birliklerini Belarus’a kaydırdığını duyurdu.

KARABAĞ'A 24 SAATLİK OPERASYON Azerbaycan yönetimi Eylül ayı başlarında, kendi toprakları üzerinde ayrılıkçı bir terör yapılanmasına “daha fazla müsaade etmeyeceğini” duyurdu. Karabağ’da 30 yılı aşkın süredir işgal altındaki ayrılıkçı yönetime karşı 19 Eylül’de antiterör operasyonu başlattı.

SUDAN'DA İÇ SAVAŞ Sudan’da ise iç savaş görüntüsü vardı. 15 Nisan'dan itibaren General Abdel Fattah al-Burhane liderliğindeki ordu ile eski komutan Mohamed Hamdane Daglo'nun paramiliter güçleri arasında devam eden savaş 10 binden fazla insanın ölümüne neden oldu.

ABD-ÇİN GERİLİMİ ARTMAYA DEVAM EDİYOR 2023 yılı başlarken ABD-Çin gerilimi azalıyordu. İki ülke lideri Biden ve Xi Bali'deki G-20 zirvesi çerçevesinde olumlu bir görüşme yapmıştı.

TRUMP GERİ Mİ DÖNÜYOR? ABD tarihinde ceza davası açılan ilk eski Başkan olan ve hakkında 4 ayrı suçlama bulunan Trump, gelecek sene yapılacak seçimlere 11 ay kala anketlerde hızla yükseliyor. Hakkında iki defa azil süreci başlatılan, ABD tarihinde ceza davası açılan ilk Başkan olan ve FBI tarafından evi basılan Trump, başkanlık yarışında en güçlü isimlerden biri.

SICAKLIK REKORU Avrupa gözlemevi Copernicus'a göre Haziran’dan Ekim’e kadarki aylar dünya çapında kayıtlara geçen en sıcak aylar oldu. Bu sıcaklıklar kuraklık, yıkıcı yangınlar ve daha güçlü kasırgalara yol açtı. “Anomali” olarak değerlendirilen sıcaklıklardaki ani çıkış ve düşüşler uzmanlar tarafından “küresel iklim krizine bağlı doğal afetler” şeklinde tanımlandı.

KANADA'DA ORMAN YANGINI Kanada, 18 milyon hektardan fazla alanın yandığı ve 200 bin kişinin yerinden olduğu tarihi bir orman yangını sezonu yaşadı.

GOOGLE'DAN YAPAY ZEKA UYGULAMASI “Yapay Zeka yarışında” Google'dan merakla beklenen adım Aralık ayında geldi. Şirket, yeni yapay zeka uygulaması "Gemini"ı tanıttı. Google'ın yapay zekası metinlerin yanı sıra fotoğraf, video ve sesleri de algılayıp yorumlayabiliyor. Zorlu matematik problemlerini kısa sürede çözüyor. Şirketin iddiasına göre uygulama, ChatGPT'nin çok ötesinde bir problem çözme ve analiz yeteneğine sahip.

TİTANİK YENİDEN GÜNDEMDE 18 Haziran’da, OceanGate şirketi tarafından Titanik enkazına gezi düzenleyen Titan denizaltısı Kuzey Atlantik Okyanusu’nda kayboldu. Titan ile iletişim, enkaz alanına dalmasından 1 saat 45 dakika sonra kesildi.

KUR'AN-I KERİM YAKMA EYLEMİ 21 Ocak 2023’te İsveç’li politikacı Rasmus Paludan Stockholm'deki Türk Büyükelçiliği önünde Kuran-ı Kerim yaktı. Türkiye’nin tüm uyarılarına rağmen bu provokatif eylemler Danimarka’da da gerçekleştirildi.

DÜNYA NÜFUSU ARTIYOR: HİNDİSTAN EN ÖNDE Geçtiğimiz yüzyıl boyunca Çin dünyanın en büyük nüfusuna sahipti. Bu durum 2023'te sona erdi. Artık Hindistan 1 milyar 430 milyon kişiyle en kalabalık ülke. Hindistan muhtemelen önümüzdeki on yıllar boyunca en kalabalık ülke olmaya devam edecek.