19 Şubat 1932 yılında kurulan Halkevlerinin yarışma ile elde edilen ilk yapısı olan Zonguldak Halkevi, Zonguldak’ın toplumsal hafızası ve Cumhuriyet ideolojisinin kültür mekânıdır. Sadece işlevi ile değil, kentsel planlama ölçeğinde, kentsel doku ile kurduğu ilişki ile mimarlık tarihimizde de önemli bir yer tutmaktadır.
Halkevi binası Mimar Zeki Sayar ve Abidin Mortaş tarafından tasarlanmıştır.
(Kaynakça: Mimarlar Odası Ankara Şubesi)
Halkevi 1933 tarihinde tamamlanmıştır. Yapısal olarak üç kat imar edilmiş, binada Gazi Mustafa Kemal için düşünülmüş bir yatak odası, bir tuvalet, bir bekleme odası, bir kış bahçesi, emek, dinlenme, sigara salonları, birçok oda, banyo vardır. Binanın diğer kısımlarında 26 oda, üç banyo, bir sinema, bir müzikhol, bir okuma salonu ve makyaj odaları ve birçok hademe odaları bulunmaktadır. Sinema salonu 800 kişi ve müzikhol 500 kişi dans edebilecek kapasitededir. Müzikhol de müzisyenlere mahsus bir de sahne bulunmaktadır. Zonguldak Belediyesi 1998 yılında şimdiki binasına taşınıncaya kadar bu binayı kullanmış. 2000'den sonrada tarihi halkevi binası Belediye Kültür ve Sanat Merkezi (BKM) olarak kullanıma bırakılmıştır.
2017 yılında tescillenen ve koruma altına alınan binanın, yapısal değişikliklere uğratılarak tarihi dokusu değişime uğramıştır.
…………
1930’larda Halkevi ile birlikte belediye binasının yapılmasına karar verilmiştir. Yer olarak ‘Kılburnu’ mevkii seçilmiştir. İskele olarak isimlendirdiğimiz bölgenin eski adı Kırburnu’dur. Kadırga rampasının başı, belediye parkının karşısında bulunan köşe, yer olarak seçilmiştir... Yapılan projelendirme yarışmasını Halkevi binasında olduğu gibi Zeki Sayar ve Abidin Mortaş almıştır.
1936 yılında bina inşaatı sona erdi ve Belediye bu binada hizmet vermeye başladı. 1952 yılında bu binadan Halkevi binasına taşınmış, bina sonraki yıllarda Merkez Ortaokulu, Belediye su ve elektrik idaresi ve şehir kulübü olarak kullanılmıştır. (Elektrik hizmetlerine 1982 yılına kadar yerel belediyeler bakıyordu). 2019 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu’na devredilen binanın aynı yıl dış cephesi boyandı. Son olarak resmi kimliği SGK 2. Ek hizmet binası olarak kullanılıyordu…
Önce bina kiraya verildi ve daha sonra 20 Kasım 2024 tarihinde özelleştirilmek üzere SGK tarafından ihale edilip satılmıştır…
ZEKİ SAYAR KİMDİR?
1905 yılında İstanbul’da doğan Zeki Sayar, ilköğrenimini Heybeliada’da, orta öğrenimini ise Kadıköy’de okudu. 1924 yılında kabul edildiği Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi’den (Güzel Sanatlar) 1928 yılında mezun oldu.
1931 yılında Abidin Mortaş ve Ziya Kozanoğlu ile Türkiye Cumhuriyeti döneminde yayınlanmış ilk dergi olan Mimar Dergisi’nin yayınlamaya başladılar. Derginin adı 1935 yılından sonra Arkitekt olarak değiştirildi.
Dergi çalışmaları dışında 1944 ile 1950 yılları arasında İstanbul Şehir Meclisinde imar komisyonu raportörü ve bütçe komisyonu üyesi olarak görev yaptı. Bu dönemden sonra mimarlık mesleğini sürdürmesine karşılık emekli oluncaya kadar (1980 yılına kadar) Arkitekt dergisinin basılmasını sağladı. Dergi Zeki Sayar’ın emekli olmasının ardından yayın hayatına son vermiştir.
ABİDİN MORTAŞ KİMDİR?
1928'de Güzel Sanatlar Akademisi'nden mezun oldu ve Cemil Finci ve Faruk çeçen ile bir mimarlık bürosu kurdu. Akademi'deki öğrencilik yıllarında okul dergisini yönetmekte olan Mortaş, 1931'de Zeki Sayar ve Abdullah Ziya Kozanoğlu ile birlikte Türkiye'nin ilk mimarlık dergisi olan ve 1935'ten sonra Arkitekt adını alan Mimar'ı yayınlamaya başladı ve dergideki çalışmalarını 1942 yılında Ankara'ya gidene kadar sürdürdü. Aynı dönemde birçok mimari proje yarışmasına katıldı. Ağırlıklı olarak konut tasarımları yapmış olan Mortaş, 1950'lerde İş Bankası'nın müşterilerine çekilişle dağıttığı konut yerleşimlerini planlamıştır. 14 Ocak 2021 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir.