Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından Covid-19 (koronavirüs) salgın riskinin ülkemizde yayılımının en aza indirilmesi için salgınla mücadeleyi ve salgının etkilerinin azaltılmasına yönelik acil çözüm sunan projeleri desteklemek üzere 31 Mart 2020 tarihinde “COVİD19 ile Mücadele ve Dayanıklılık Programı” ilan edilmiştir.
Program kapsamında ilk sözleşme; Bartın Üniversitesi’nin başvuru sahibi olduğu “İn-Vitro İlaç Tarama Sisteminin Oluşturulmasına Yönelik Main Proteaz Enziminin Rekombinant Olarak Üretilmesi” isimli proje için 21 Nisan 2020 tarihinde BAKKA Yönetim Kurulu Başkanı ve Bartın Valisi Sinan Güner ile Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun tarafından imzalanmıştır.
Proje, Covid-19 salgını için ilaç üretim sürecine katkı sağlayacak
Projede COVİD-19 ile mücadelede kullanılması muhtemel olan ilaçların etkinliğini belirlemede kullanılacak ve virüsün replikasyonu için vazgeçilmez olan 3CLpro enzimin inhibitörlerinin belirlenmesine yönelik main proteaz Mpro enziminin rekombinant DNA teknolojisi ile üretilip saflaştırılmasının ardından enzimatik aktivite yöntemleri belirlenip farmakoloji endüstrinin kullanımına sunulacaktır. Özetle in-vitro inhibisyonunda kullanılacak enzimin üretimi amaçlanmaktadır. Projede COVİD-19 ile farmakolojik açıdan mücadele kullanılacak olan enzimin üretimi ve inhibisyonuna yönelik assay geliştirilecektir. Enzim üretiminin gerçekleştirildiğine dair moleküler biyoloji ve biyokimyasal teknikler kullanılacaktır. Enzim 3CLpro yalnız COVİD-19 üzerine aday ilaçların etkisini belirlemede değil, projenin sürdürülebilirliği kapsamında çeşitli virüslerin neden olduğu hastalıklarla mücadelede sentezlenen ilaçların virüslere karşı etkili olup olmadığını belirlemede de kullanılabilecektir. Üretilmesi amaçlanan enzimler genellikle yurt dışından temin edildiğinden, enzimlerin yerli olarak üretimi ile tedarik zincirlerinde sürekliliğin sağlanması için ihtiyaç duyulan model hizmetlerin geliştirilmesine de katkı sağlanacağı öngörülmektedir.
Vali Güner: “Bartın Üniversitesi çalışmalarıyla gururlandırıyor”
İmza töreninde salgına karşı gösterilen ulusal mücadelenin önemine değinen Bartın Valisi Sinan Güner, “Çalışmalarıyla ülkemizin kalkınmasına destek sağlayan Bartın Üniversitesi, içinden geçtiğimiz bu zor günlerde de sürece olan katkısıyla bizleri gururlandırmaktadır.” dedi.
Rektör Uzun: “El birliğiyle bu süreci aşacağımıza inanıyorum”
Küresel bir sorun haline gelen Koronavirüs salgınına karşı verilen bilimsel mücadelenin önemine değinen Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun ise “Ülkemizde, Cumhurbaşkanlığımız bünyesinde Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu tavsiyeleri doğrultusunda Koronavirüs pandemisinin önlenmesine yönelik ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Bu doğrultuda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız, Yükseköğretim Kurulumuz (YÖK) ile birlikte TÜBİTAK’ın da destekleri ve koordinasyonunda üniversitelerimiz çalışmalar yürütmektedir. Bu çalışmaların ilkinde paydaş üniversitelerimizin de iş birliğinde Kovid-19 tanı kitinde kullanılan enzimlerin yerli olarak üretilmesi sağlanmıştı. Yeni proje kapsamında ise öğretim elemanlarımız Kovid-19 için üretilecek ilaçların klinik deneylerinde kullanılacak enzimi yerli olarak üretecekler. Emeği geçen öğretim elemanlarımız Doç. Dr. Dursun Kısa ile birlikte Arş. Gör. Rizvan İmamoğlu’nu gayretleri dolayısıyla tebrik ediyorum. Bu düşüncelerle içinde bulunduğumuz bu zor günlerde gösterilen önemli özverileri ve bizleri sürece dair yüreklendirmeleri için Sayın Bakanımız Mustafa Varank ile YÖK Başkanımız Prof. Dr. Sayın M. A. Yekta Saraç’a; her zaman yanımızda olarak bizlere destek veren Bartın Valimiz Sinan Güner ile TÜBİTAK Başkanımız Prof. Dr. Sayın Hasan Mandal’a; sürece olan değerli katkıları için BAKKA Genel Sekreteri Muhammed Ali Oflaz ile BAKKA çalışanlarına ve tüm paydalarımıza teşekkürlerimi sunuyorum.” şeklinde konuştu.
“Proje kısa sürede sonuçlandırılacak”
Kovid-19 salgının önlenmesi ve tedavisine yönelik ülkemizde önemli çalışmaların yapıldığının altını çizen Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Dursun Kısa, “Salgınla mücadelede kullanılacak ilaçların invitro inhibisyon çalışmalarında kullanılacak enzimlerin üretimi hedeflenmiştir. Virüsün replikasyon ve ekspresyonunda rol alan enzimler rekombinant olarak üretilerek, virüsle mücadele için kullanılabilecek anti-viral ilaçların hedef enzimlere karşı etkinliği ortaya konulacaktır. Proje kapsamında, daha önceki deneyimlerimizi de kullanarak hızlı bir şekilde üretime geçeceğiz” dedi.
Kısa, sentezlenen aday ilaçların etkinliğinin taranmasında kullanılacak enzimlerin, TÜBİTAK’ın da desteğiyle ilaç çalışmaları yapan kurum ve kuruluşlar ile farmakolojik çalışmalar yapan araştırmacılara iletileceğini de sözlerine ekledi.