Arap Yarımadası'nın dörtte birini kaplayan Rubülhali Çölü, Abu Dabi'deki Halife Üniversitesi'nden bilim insanlarının yürüttüğü çalışmalarla yeni bir keşif sahasına dönüştü. Uzmanlar, Suudi Arabistan, Yemen, Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman sınırları içinde yer alan çölün kuzey kısmında, yapay zeka kullanarak bugüne kadar ortaya çıkmamış arkeolojik alanları tespit etti.
Makine Öğrenmesi ve SAR ile Gizli Arkeolojik Alanlar Bulundu
Bilim insanları, zemin etüdünde çöllerde yetersiz kalan geleneksel yöntemlerin ötesine geçerek makine öğrenmesi algoritmaları geliştirdi ve SAR görüntüleme teknolojisinden yararlandı. SAR, radyo dalgaları kullanarak kum, toprak ve bitki örtüsünün altındaki nesneleri tespit edebiliyor. Maliyetli olması nedeniyle arkeolojide yaygın kullanılmayan bu teknik, yapay zeka ile birleştirildiğinde verimli sonuçlar verdi.
Arkeolojide SAR ve Makine Öğrenmesi Birlikte İlk Kez Kullanılıyor
Araştırmanın başındaki bilim insanlarından Diana Francis, hem SAR hem de makine öğrenmesinin ayrı ayrı çok da yeni teknikler olmadığını belirterek, ikisinin arkeolojide ilk kez birlikte kullanıldığını vurguladı. Francis, "Bize yön gösterecek ve odaklanmamız gereken alanları belirlememizi sağlayacak bir teknolojiye ihtiyacımız vardı" dedi.
5 Bin Yıllık Yerleşim Verileri Algoritmayı Eğitti
Yapay zeka algoritması, arkeologların hali hazırda çalıştığı Dubai yakınlarındaki Saruq Al-Hadid adlı 5 bin yıllık yerleşim yerinin verileriyle eğitildi. Eğitim sürecinin ardından algoritma, henüz kazı yapılmamış potansiyel arkeolojik alanları işaret etti. Francis, algoritmanın yalnızca 50 santimetrelik bir sapma payı olduğunu ve yer altındaki yapılar hakkında üç boyutlu modeller oluşturabildiğini ifade etti. Ayrıca, uzaydan yapılan ölçümlerin sahada yapılan zemin etüdü ile doğrulandığını ekledi.
Teknoloji Başarılı Olursa Farklı Çöllerde de Kullanılacak
Şu ana kadar Saruq Al-Hadid'in yalnızca %10'u gün yüzüne çıkarılabildi ve yeni kazılarla algoritmanın işaret ettiği alanlarda çalışmalar yapılacak. Eğer arkeologlar, algoritmanın öngörülerini doğrularsa, bu teknoloji Suudi Arabistan, Mısır ve hatta Afrika çöllerinde de kullanılacak.
SAR Teknolojisi Başka Bölgelerde de Kullanılıyor
Halife Üniversitesi dışında da SAR teknolojisiyle benzer çalışmalar yapılıyor. Max Planck Enstitüsü’nde doktora yapan Amina Jambajanstsan, Moğolistan’daki antik mezarlıkları SAR ile incelediklerini ve binlerce yeni arkeolojik alan tespit ettiklerini belirtti. Aynı enstitüde doktora öğrencisi olan Amy Hatton da Suudi Arabistan’ın kuzeybatısında benzer bir araştırma yürütüyor.
Gündem Haberleri